Jedną z metod na zwiększenie sprzedaży jest zaoferowanie nabywcom kredytu kupieckiego. Pozwala to kontrahentom na skorzystanie z „wakacji od zapłaty”. Jednak wadą takiego rozwiązania jest narażanie się sprzedawcy na ryzyko kredytowe. Zła ocena sytuacji finansowej kontrahenta może spowodować, że należności nie zostaną nigdy spłacone. Spowoduje to pogorszenie sytuacji płynnościowej sprzedawcy oferującego kredyt kupiecki. Dlatego przedsiębiorstwo musi określić wielkość kredytu kupieckiego oraz koszty jego finansowania. Usystematyzowana metoda oceny zdolności kredytowej kontrahenta z pewnością pozwoli przyspieszyć podejmowanie tego typu decyzji i zmniejszy ryzyko błędu. Istnieje wiele różnych systemów powstałych w celu dokonania oceny zdolności kredytowej. Niektóre z tych metod są bardzo proste i polegają na wyliczeniu wskaźników płynności bieżącej czy rentowności przedsiębiorstwa. Inne z kolei opierają się bardziej na wartościach niemierzalnych takich jak perspektywy rozwojowe czy zaufanie do zarządu. Wadą prostych narzędzi do oceny zdolności kredytowych jest duży margines błędu jaki należy zastosować do oceny danego przedsiębiorstwa. Istnieją jednak bardziej rozbudowane narzędzia. Jednym z nich jest tak zwana analiza 5C. W dalszej części tekstu wyjaśnimy na czym polega analiza 5C.
Czym jest analiza 5C
Co to jest analiza 5c? Definicja jest bardzo prosta. Skrót 5 C powstał w wyniku połączenia pięciu elementów tej analizy kredytowej. Są to:
gdzie:
- Charakter – osobowość i kwalifikacje kredytobiorcy,
- Capacity – wypłacalność kredytobiorcy,
- Collateral – zabezpieczenie kredytu,
- Capital – posiadany kapitał,
- Conditions – uwarunkowania, sytuacja koniunkturalna w branży.
Czasami analiza jest powiększona o kolejne „C” jakim jest confidential (zaufanie). Jest to wtedy tak zwana analiza 6C.
Warto zaznaczyć, że analiza 5C można utożsamiać ze zbiorem czynników, które należy wziąć pod uwagę przy ocenie zdolności kredytowej. W dalszej części tekstu przyjrzymy się tym czynnikom z bliska.
Character
Jest to pierwsze C jakie wchodzi w skład analizy 5C. Ten element analizy ma za zadanie ocenę „charakteru” przedsiębiorstwa oraz jego zarządu. Oczywiście firma chce udzielić kredytu tylko uczciwym kontrahentom. Jednak nie jest to proste, ponieważ brak jest uniwersalnych wskaźników, które pozwalają określić charakter przedsiębiorstwa. W tej części analizy należy określić rzeczywiste wartości jakie firma stosuje w relacjach z kontrahentami. Najlepiej, kiedy firma nie przeciąga płatności należnych kontrahentom. Jednym z pomocnych wskaźników jest wyliczenie obrotu należnościami. W tym etapie ważne jest aby analityk powinien ignorować otoczkę PR-ową jaką stosuje wiele firm.
Capacity
Kolejnym z kryteriów jakie należy wziąć pod uwagę jest wypłacalność kontrahentów. Najczęściej analizę wypłacalności firmy przeprowadza się w oparciu o historyczne dane finansowe. Dzięki temu ocenić można jaka jest kondycja finansowa przedsiębiorstwa oraz jak szybko firma spłaca swoje zobowiązania handlowe. Z reguły analizuje się raporty finansowe za 3 lata. Pozwala to określić główne trendy jakie panują w badanym podmiocie.
Warto mieć na uwadze, że jakość analizy wypłacalności zależy od pozyskanych danych. O wiele łatwiej jest analizować przedsiębiorstwo, które jest zobowiązane do regularnego publikowania zaudytowanych raportów finansowych. Jeśli firma nie publikuje danych finansowych, analityk powinien posiłkować się danymi zbieranymi przez wywiadownie gospodarcze. Innym rozwiązaniem jest poproszenie kontrahenta o jego zeznania podatkowe, przynajmniej z ostatniego roku. Czasami jeśli umowa ma bardzo dużą wartość nominalną przeprowadza się tzw. due diligence. Ma to na celu dokładne zrozumienie sytuacji finansowej klienta.
Podczas przeprowadzania analizy finansowej najczęściej skupia się na dwóch rodzajach analiz:
- Płynnościowej,
- Przepływów pieniężnych.
Analiza płynności
W przypadku analizy płynnościowej analityk dokonuje oceny zdolności firmy do terminowego regulowania bieżących zobowiązań. Problemy finansowe firm zaczynają się w sytuacji zachwiania jej płynności. Problemy z płynnością mogą się zacząć, kiedy krótkoterminowe zobowiązania finansowe są znacznie większe od dostępnych płynnych aktywów.
Jedną z miar, które pomagają określić płynność firmy jest tzw. wskaźnik płynności bieżącej, który jest wynikiem dzielenia aktywów obrotowych podzielonych przez zobowiązania krótkoterminowe. Bezpiecznym poziomem wskaźnika płynności bieżącej jest, jeśli aktywa obrotowe są przynajmniej o 20% większe od zobowiązań krótkoterminowych. Jednak wspomniany wskaźnik nie jest idealny. Do aktywów obrotowych zaliczane są m.in. zapasy czy należności. Ich realna wartość może być jednak znacznie niższa niż wartość księgowa.
Aby zaradzić sytuacji, kiedy realna wartość zapasów i należności jest mniejsza od zapisu księgowego, stosuje się inny wskaźnik. Nazywa się go wskaźnikiem płynności przyśpieszonej, który odejmuje od aktywów obrotowych wartość zapasów, jaką ich najmniej płynną część. Optymalna wartość tego wskaźnika waha się od 0,8 – 1,2.
Kolejnym rodzajem wskaźnika jest tzw. natychmiastowa płynność finansowa. Ten wskaźnik zawiera w sobie tylko najbardziej płynną część aktywów obrotowych, a więc gotówkę, ekwiwalenty gotówki czy papiery wartościowe przeznaczone na sprzedaż. Optymalna wielkość natychmiastowej płynności finansowej waha się od 0,1 do 0,2.
Analiza przepływów pieniężnych
Jest to trudniejszy sposób analizy oceny wypłacalności firmy. Rachunek przepływów pieniężnych składa się z trzech komponentów:
Działalność operacyjna to gotówka wygenerowana z działalności podstawowej firmy. Jest to podstawowe źródło generowania środków pieniężnych przez spółkę. Dojrzałe i zyskowne firmy generują bardzo wysoki poziom przepływów z działalności operacyjnej.
Działalność inwestycyjna to środki wydane i otrzymane przez firmę z operacji na majątku trwałym firmy. Przykładowo jeśli wydatki z działalności inwestycyjnej są wyższe od dochodów oznacza to, że przedsiębiorstwo inwestuje w swój rozwój. Jeśli firma ma dodatnie przepływy z działalności inwestycyjnej oznacza to, że pozbywa się majątku trwałego. Może to być wynikiem restrukturyzacji albo problemów z płynnością.
Analiza przepływów z działalności finansowej polega na zbadaniu czy firma musi pozyskiwać dodatkowy kapitał aby poprawić swoją płynność, czy generuje na tyle dużo kapitału generowanego z działalności operacyjnej i inwestycyjnej, aby zmniejszyć zadłużenia.
Najbardziej „zdrowy” jest model, kiedy spółka generuje pozytywne przepływy z działalności operacyjnej, które pożytkuje na wydatki inwestycyjne oraz redukcję zadłużenia i wypłatę nadwyżkowego kapitału akcjonariuszom. Na drugim biegunie znajdują się firmy, które mają ujemne przypływy operacyjne, dodatnie inwestycyjne i finansowe, i notują odpływ gotówki. Oznacza to, że mimo sprzedaży aktywów oraz pozyskaniu kapitału od inwestorów lub instytucji finansowych, firma nie generuje napływu gotówki. Zwiększa to ryzyko utracenia płynności.
Collateral
Jeśli firma udziela kontrahentowi tylko kredytu kupieckiego to z reguły nie stosuje zabezpieczeń. Jednak w przypadku umów o znacznej wartości to przedsiębiorstwo może zażądać pewnych zabezpieczeń w przypadku braku spłaty kredytu. Bardzo często zabezpieczenia stosują banki udzielając kredytów inwestycyjnych. Również firma może emitować obligacje zabezpieczone. Wśród zabezpieczeń można wymienić m.in.: weksle, hipotekę na nieruchomości, utrzymanie depozytu czy wzajemnej kompensacji zobowiązań.
Capital
W analizie zdolności kredytowych kontrahenta stosuje się także kapitał własny. Są to tak zwane aktywa netto. Kapitał własny to aktywa całkowite pomniejszone o wszystkie zobowiązania przedsiębiorstwa. Teoretycznie im większy jest poziom kapitału własnego, tym bardziej wypłacalny jest kontrahent. Oczywiście sam poziom aktywów netto nie jest czynnikiem decydującym. Czasami wysoki poziom kapitału własnego wynika z posiadania aktywów trwałych o dużej wartości, które są trudne do upłynnienia. To powinno znacznie pogorszyć postrzeganie wysokiego poziomu aktywów netto.
Czasami zdarzają się sytuacje, kiedy ujemny poziom kapitałów własnych wynika z dużych skupów akcji dokonanych przez przedsiębiorstwo. Mimo tego, że zobowiązania są większe od aktywów, to firma może posiadać bardzo dochodową działalność, która jest „gwarantem” płynności przedsiębiorstwa.
Conditions
Bardzo ważna w ocenie zdolności kredytowej przedsiębiorstwa jest analiza otoczenia i jego wpływ na działalność firmy. We wcześniejszych krokach analityk skupiał się głównie na przeszłości przedsiębiorstwa. Ale istotna dla udzielającego kredyt jest przyszłość, która może być znacznie różna od przeszłości. Najbardziej jaskrawym przykładem jest pandemia COVID-19, która spowodowała, że wiele bardzo rentownych firm działających w sektorze gastronomicznym, hotelarskim czy biur podróży nie było w stanie generować przychodów z podstawowej działalności. W analizie otoczenia przedsiębiorstwa można zacząć od makro- albo mikrootoczenia. Wśród przykładowych sposobów na przeprowadzenie oceny warunków panujących w otoczeniu firmy można wymienić m.in
Powiązane wpisy:
Analiza finansowa – na czym polega? Metody Analiza fundamentalna – cele, zakres, etapy Analiza sytuacyjna spółki – na czym polega? Analiza SWOT – na czym polega? Przykład 
Analiza techniczna – czym jest? Podstawy AT Rachunek przepływów pieniężnych (cash flow) Analiza TOWS – na czym polega? Przykład Analiza sektorowa – czym jest? Cele, zakres, etapy Czym jest mikrootoczenie przedsiębiorstwa? Analiza PEST – na czym polega? Przykład
