Produkcja przemysłowa jest obok poziomu stóp jednym z najbardziej istotnych wskaźników makroekonomicznych. Śledzenie kondycji przemysłu ma znaczenie w analizie makrootoczenia wielu firm produkcyjnych. Mimo, że obecnie większość rozwiniętych gospodarek opiera się na usługach, to śledzenie wskaźnika może być papierkiem lakmusowym, co do kształtowania się przyszłych zmian Produktu Krajowego Brutto (PKB). Wynika to z tego, że poziom produkcji przemysłowej jest czuły na zmiany takich elementów makrootoczenia jak stopy procentowe, poziom inflacji czy popyt rynkowy. W artykule odpowiemy na pytanie co to jest wskaźnik produkcji przemysłowej oraz dlaczego warto go analizować.
Podstawowa definicja produkcji przemysłowej mówi o tym, że jest to wartość produkcji wytworzonej przez zakłady produkcyjne, kopalnie oraz inne firmy z sektora przemysłowego. W Polsce wskaźnik jest przygotowywany przez Główny Urząd Statystyczny.
Na poniższym wykresie widać zmiany polskiej produkcji sprzedanej przemysłu, w latach 2006-2019. Spadek produkcji przemysłowej z 2009 roku wynikał z kryzysu gospodarczego na świecie. Mimo, że polski PKB wzrósł w 2009 roku, to produkcja na eksport znacznie osłabła. Spowodowało to spadek produkcji sprzedanej.
Produkcja przemysłowa – publikacja danych
GUS (Główny Urząd Statystyczny) w odstępach miesięcznych publikuje dane, które dotyczą produkcji sprzedanej przemysłu. Jest to jeden z najważniejszych wskaźników makroekonomicznych, które są ogłaszane co miesiąc i dotyczą kondycji polskiej gospodarki. Jak już wcześniej wspomniano, produkcja przemysłowa jest wskaźnikiem wyprzedzającym. Jest to efektem tego, że firmy produkcyjne muszą współpracować z dostawcami (komponentów, surowców). Każde firma przemysłowa włącza się w globalnych łańcuch dostaw. Dzięki temu sektor przemysłowy „rezonuje” z gospodarką krajową, regionalną i światową. „Niewielka” liczba firm przemysłowych powoduje, że wskaźnik produkcji sprzedanej przemysłu jest łatwiejszy do policzenia dla Głównego Urzędu Statystyczny.
GUS każdego 14 dnia roboczego, każdego miesiąca publikuje miesięczne statystyki dotyczące produkcji sprzedanej przemysłu. Przykładowo, 21 czerwca 2021 roku opublikowano dane dotyczące majowej produkcji sprzedanej przemysłu. Te 14 dni roboczych jest zapasem, który odpowiednia komórka Głównego Urzędu Statystycznego ma na skontrolowanie danych oraz wyjaśnienie nieścisłości i dokonanie korekty błędów.
Każde przedsiębiorstwo produkcyjne, które zatrudnia przynajmniej pięćdziesięciu pracowników ma obowiązek składania co miesiąc raportu dotyczącego produkcji sprzedanego przemysłu. Obowiązek raportowy mają również przedsiębiorstwa państwowe, samorządowe, spółdzielnie oraz oddziały zagraniczne firm. Z kolei, do składania rocznych raportów są zobowiązane wszystkie firmy przemysłowe, które działają w Polsce. GUS pobiera również próbę reprezentacyjną za zbiory przedsiębiorstw produkcyjnych, które zatrudniają od 10 do 49 pracowników.
Informacje zawierane w raportach Głównego Urzędu Statystycznego dotyczą firm działających w następujących sektorach:
- Górnictwo i wydobycie,
- Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię eklektyczną, gaz, gorącą wodę itp.,
- Przetwórstwo przemysłowe,
- Dostawa wody, gospodarowanie ściekami, odpadami i rekultywacja.
We wrześniu 2021 roku przetwórstwo przemysłowe odpowiadało za 88% produkcji sprzedanej. Kolejny pod względem wielkości jest sektor wytwarzania i zaopatrywania w energię eklektyczną, gaz itp., który odpowiada za 6,1% produkcji sprzedanej. Na trzecim miejscu było górnictwo i wydobycie – 3,1%.
Wskaźnik produkcji przemysłowej – jak liczyć?
Każdy wskaźnik makroekonomiczny ma swoje wady i zalety. Dotyczy to m.in. Produktu Krajowego Brutto, inflacji, bezrobocia czy średniego wynagrodzenia. Wskaźnik produkcji sprzedanej nie jest wyjątkiem. Dane przygotowywane przez Główny Urząd Statystyczny to wskaźnik, który agreguje informacje, które dostarczane są za pośrednictwem formularzy DG-1. Z tego powodu GUS nie ma informacji w czasie rzeczywistym. W formularzu DG-1 znajdują się następujące informacje:
- Wartość produktów przedsiębiorstwa, które zostały sprzedane na zewnątrz,
- Produkty wytworzone niezaliczone do sprzedaży (traktowane na równi ze sprzedażą),
- Podatek akcyzowy,
- Dotacje przedmiotowe,
- Zryczałtowana odpłatność agenta za powierzone mu prowadzenie działalności gospodarczej.
Wartość produktów sprzedanych na zewnątrz to także m.in. produkcja gotowa czy półfabrykanty. Do tego wskaźnika zalicza się także wykonane na własny rachunek usług budowlano – montażowych (bez podwykonawców). W tej klasyfikacji zaliczane są również prace projektowe oraz wydatki związane z badaniem i rozwojem, które dotyczą produkcji.
Produkty, które zostały wytworzone, ale nie zaliczone do sprzedaży to m.in. własne wyroby, które trafiają do własnej sieci sprzedaży (np. sprzedaży detalicznej, hurtowej). Do tej kategorii zaliczane są także wyroby zużyte do rozbudowy własnych środków trwałych. Należy również dodać, że do tej kategorii wartościowej zalicza się także produkcję przeznaczoną dla własnych pracowników.
Produkcja przemysłowa – wzór
Wzór do wyliczenia wskaźnika ma następującą wartość:
Sa = Sw + Sz – Da + Dp gdzie:
- Sa – wartość produkcji sprzedanej przemysłu w cenach bieżących,
- Sw – przychody ze sprzedaży produktów powiększone o zryczałtowaną odpłatność agenta,
- Sz – koszty wytworzenia (wartość produktów już wytworzonych, ale nie sprzedanych),
- Da – podatek akcyzowy od wyrobów własnej produkcji,
- Dp – dotacje przedmiotowe.
Warto wspomnieć, że wartość produkcji sprzedanej jest wyrażana w cenach rynkowych (realnych), które przedsiębiorstwo uzyskało „na rynku”. W wartość nie wlicza się podatku VAT oraz akcyzy.
Kolejną istotną rzeczą jest to, że GUS publikuje dane w cenach stałych (tzw. oczyszczonych). Ceny stałe pomagają w śledzeniu realnych zmian poziomu produkcji. Jak już wcześniej wspomniano, dane zbierane z firm są prezentowane w cenach bieżących. Jak oczyszczane są ceny rynkowe, aby powstały ceny stałe? Raz na pięć lat Główny Urząd Statystyczny dokonuje przeliczenia. Nowe ceny są pobierane z lat, które kończą się na 0 albo 5. Do końca 2020 roku ceny stałe liczone były dla roku 2015.
Sektory produkcji przemysłowej
GUS w swoich miesięcznych raportach dotyczących wartości produkcji sprzedanej dzieli firmy na 29 grup. Wśród poszczególnych grup znajdują się firmy wydobywające węgiel kamienny, producenci napojów czy artykułów spożywczych. Dzięki bardziej szczegółowym danym można śledzić kondycję poszczególnych segmentów, które są najbardziej zbliżone do działalności operacyjnej analizowanego przedsiębiorstwa.
Według danych przygotowanych przez Główny Urząd Statystyczny we wrześniu 2021 roku największy udział w produkcji sprzedanej przemysłu ma produkcja artykułów spożywczych, która miała 15,2% udział w całym wskaźniku. Na kolejnych miejscach znajdowały się: produkcja wyrobów z metali (8,1%) oraz produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep (7,8%).
Produkcja przemysłowa a inwestor
W sektorze przemysłowym bardzo często następuje konsolidacja. Wynika to z korzyści skali, które „zachęcają” firmy do łączenia się. Bardzo często konkurencja nie jest regionalna, ale światowa. Jest to przeciwieństwo wielu rozdrobnionych sektorów usługowych (np. zakłady fryzjerskie, salony kosmetyczne), w których konkurencja jest głównie regionalna.
Śledzenie zmian w produkcji przemysłowej może być dobrym elementem analizy makrootoczenia firmy produkcyjnej. Pozwala sprawdzić czy analizowane przedsiębiorstwo rozwija się szybciej, czy wolniej od „konkurencyjnego otoczenia”. Kolejną wartością dodaną jaką niesie za sobą analiza produkcji przemysłowej jest śledzenie trendów gospodarczych. Z reguły łatwiej jest zwiększać skalę działalności w sektorach dynamicznie rozwijających się. Warto również wspomnieć, że zmiany w produkcji przemysłowej mogą być wskaźnikiem wyprzedzającym sytuację gospodarczą w kraju. Jest to szczególnie istotne dla firm, które nie są zdywersyfikowane geograficznie i sprzedają wyłącznie w Polsce.
Powiązane wpisy:
Co to jest bilans handlowy? Definicja, wzór Co to jest stopa bezrobocia? Definicja, wzór 
Co to jest bańka mieszkaniowa? Definicja 
Największe firmy chemiczne na świecie 
Wskaźnik/indeks PMI – czym jest? Definicja 
Największe firmy chemiczne w Polsce | Lista Zapasy w przedsiębiorstwie – definicja, przykłady 
Co to jest stagflacja? Definicja, przyczyny, skutki 
Czym jest firma technologiczna? Definicja Czym jest wskaźnik EBITDA? Jak z niego korzystać?
