Działalność operacyjna przedsiębiorstwa to wieloetapowy proces. W firmie produkcyjnej polega on na pozyskaniu zapasów, ich przetworzeniu na gotowy produkt a następnie znalezieniu kupca oraz ściągnięcia należności. Co więcej otrzymanie zapasów wymaga zapłacenia za nie od razu albo z odroczonym terminem płatności. Relacje z dostawcami i odbiorcami oraz efektywność operacyjną widać w cyklu konwersji gotówki. Aby jednak go obliczyć konieczne jest wyliczenie wcześniej cyklu operacyjnego oraz cyklu rotacji zobowiązań handlowych. W dzisiejszym tekście opisany został cykl operacyjny. Czytelnik dowie się z artykułu:
- Czym jest cykl operacyjny
- Jak obliczyć cykl operacyjny
- W jaki sposób zinterpretować cykl operacyjny
Czym jest cykl operacyjny
Cykl operacyjny w dużym skrócie to czas jakiego potrzebuje przedsiębiorstwo do zakupu towaru, wykonaniu pełnego cyklu produkcyjnego, sprzedaży produktu i ściągnięcia należności. Jest to zatem ilość dni jakie firmie zajmuje od momentu nabycia zapasów do powrotu gotówki z powrotem do przedsiębiorstwa.
Długość cyklu operacyjnego pomaga w oszacowaniu jak efektywna jest prowadzona działalność. Im krótszy jest cykl operacyjny tym pieniądze szybciej wracają do przedsiębiorstwa. Jest to zatem szacunkowa miara konwersji zapasów w gotówkę. Od tego ile trwa cykl operacyjny zależy bardzo dużo czynników. Wśród nich można wymienić:
- Relacje z odbiorcami
- Zarządzanie należnościami
- Efektywność procesu produkcyjnego
- Efektywność zarządzania zapasami i procesem sprzedaży
Im silniejsza jest pozycja negocjacyjna przedsiębiorstwa względem swoich klientów tym krótszy jest cykl ściągania należności. Czasami niektóre modele biznesowe pozwalają na sprzedaż swoich produktów wyłącznie za gotówkę (np. sklepy nie sprzedające swoich produktów „na zeszyt”). Inne przedsiębiorstwa z silną pozycją negocjacyjną mogą oferować bardzo krótki termin kupiecki przez co należności nie są przetrzymywane zbyt długo w bilansie.
Efektywne zarządzanie należnościami to m.in. bieżący monitoring należności oraz niedopuszczanie do zbytnich opóźnień klientów z płatnościami. Czasem w efektywniejszym ściąganiu należności pomaga system zarządzania. Powoduje to, że nie ma ryzyka „zapomnienia” o fakturze. Innym rozwiązaniem jest jak najszybsza interwencja u klienta, który nie wywiązuje się ze swoich finansowych zobowiązań. Rozwiązaniem może być np. windykacja nierokujących należności. Oczywiście im bardziej restrykcyjna polityka tym gorsze relacje z odbiorcami.
Im efektywniejszy jest proces produkcyjny tym mniej czasu jest potrzebne od otrzymania surowców czy półproduktów do wytworzenia finalnego produktu. Pomóc może wdrożenie nowoczesnego systemu produkcyjnego czy kupno nowszych maszyn, które są bardziej wydajne.
Bardzo ważnym aspektem przy skróceniu cyklu operacyjnego jest poprawa zarządzania zapasami. Czyli niedopuszczanie do zbyt małych i zbyt dużych zapasów. Co więcej warto udoskonalać proces sprzedaży. Im efektywniejsze są zespoły sprzedażowe, tym szybciej zapasy (produkty gotowe) zamieniają się w należności.
Cykl operacyjny – wzór
Obliczyć cykl operacyjny jest bardzo prosto. Wystarczy do siebie dodać cykl obrotu zapasami w dniach oraz cykl obrotu należnościami w dniach.
Jak obliczyć cykl obrotu zapasami w dniach? Należy podzielić stan zapasów na dzień bilansowy (lub średni stan zapasów za dany rok) przez koszt wytworzenia sprzedanych produktów. Następnie wynik trzeba jeszcze pomnożyć przez 365 dni.
Jak obliczyć cykl obrotu należnościami w dniach? Należy podzielić stan należności z tytułu dostaw i usług na dzień bilansowy (lub średni stan zapasów za dany rok) przez przychody ze sprzedaży. Następnie wynik trzeba jeszcze pomnożyć przez 365 dni.
Cykl operacyjny – interpretacja
W swojej podstawowej interpretacji im krótszy jest cykl operacyjny tym lepiej. Jeśli przedsiębiorstwu udało się obniżyć cykl operacyjny, to firma dokonała optymalizacji swojej działalności operacyjnej. Jednak nie należy interpretować samego wskaźnika tylko z poziomu wyniku ale również zachowania się składowych. Czasami poprawa wskaźnika wynika wyłącznie z odpisania wątpliwych należności, których przedsiębiorstwo posiadało dużo. W wyniku takiej operacji wskaźnik rotacji należności spada, ale nie wiąże się to z efektywniejszym ściąganiem należności ale jednorazowym odpisem.
W celu wyjaśnienia, przyjrzymy się jak wygląda cykl operacyjny spółki Forte S.A.
Zgodnie z raportem za 202 rok. Spółka miała 239,5 mln zł w zapasach praz 187,0 mln zł w należnościach z tytułu dostaw i usług.
| Forte S.A. | 2021 | 2020 |
| Przychody | 1 326,9 mln zł | 1 160,1 |
| Koszt sprzedaży | 783,6 mln zł | 685,6 |
Źródło: opracowanie własne na podstawie raportów rocznych spółki
W tym samym czasie spółka wygenerowała przychody na poziomie 1 326,9 mln zł oraz miała 783,6 mln zł w kosztach sprzedaży. Ostatnie dwie wartości są potrzebne do obliczenia cyklu rotacji zapasami oraz cyklu rotacji należnościami.
Na samym początku obliczony został wskaźnik obrotu zapasami dla 2021 oraz 2020 roku. W tym celu należy podzielić zapasy przez koszt sprzedaży. Wynik następnie został przemnożony przez 365 dni. Zatem rotacja zapasami wynosi: 111,56 dni. W 2020 roku rotacja zapasów wyniosła 95,24 dnia. Widać, że w ciągu roku rotacja zapasami wzrosła o 20,32 dnia. Powodem było odbudowanie poziomu zapasów przez spółkę.
Następnym krokiem jest jaki trzeba zrobić aby wyliczyć cykl operacyjny, jest obliczenie rotacji należności. W 2021 roku wspomniany wskaźnik wyniósł 51,44 dni. Rok wcześniej wskaźnik wyniósł 56,64 dnia. Widać, że rotacja należności poprawiła się (tj. spadła) o 5,2 dnia. Jednym z czynników jaki mógł mieć wpływ jest lepsza kondycja kontrahentów, którzy szybciej płacili za swoje faktury.
Podsumowując cykl operacyjny (CO) w poszczególnych latach wyglądał następująco:
CO (2021) : 111,56 + 51,44 = 163 dni
CO (2020) : 95,24 + 56,64 = 151,88 dni
Widać, że cykl operacyjny wydłużył się w 2021 roku o 11,12 dnia. Powodem jest wzrost stanów magazynowych. Analityk oraz inwestor powinni przyglądać się w jaki sposób Forte zarządza swoimi zapasami. Jeśli obrót zapasami w dniach będzie cały czas się rósł, będzie to sygnał o problemach jakie mogą dotykać spółkę ze względu na zarządzanie zapasami (zbyt szybkie zakupy zapasów) albo pogarszającej się polityce sprzedażowej (zapasy są na optymalnym poziomie, ale spółka ma problemy z ich szybką sprzedażą). Dużym plusem jest natomiast obniżenie wskaźnika obrotu należnościami. Oznacza to, że kontrahenci spółki są w lepszej kondycji finansowej albo Forte o wiele lepiej „pilnuje” terminów zapłaty.
Powiązane wpisy:
Czym jest cykl koniunkturalny? 
Co to jest EBIT? Jak obliczyć? Wzór 
Cykle giełdowe – czym są? Ile trwają? Rachunek przepływów pieniężnych (cash flow) Czym jest bilans przedsiębiorstwa? 
Jak i gdzie kupić Enzyme (MLN)? Poradnik Analiza sektorowa – czym jest? Cele, zakres, etapy Czym jest mikrootoczenie przedsiębiorstwa? Rachunek zysków i strat – co przedstawia? Co to jest handel detaliczny? Definicja
