Tematem dzisiejszego artykułu są aktywa trwałe przedsiębiorstwa. Aktywami trwałymi nazywamy wszystkie materialne i niematerialne składniki majątku przedsiębiorstwa, których ekonomiczna użyteczność przekracza 12 miesięcy. Nie u wszystkich przedsiębiorstw aktywa trwałe mają duże znaczenie. Na przykład spółki technologiczne nie potrzebują fabryk, maszyn i floty samochodów aby sprzedawać swoje produkty. Jest to tak zwany model biznesowy typu asset light. Jego przeciwieństwem jest model asset heavy. Tego typu działalność mają np. huty stali czy producent samochodów. Tego typu działalność wymaga dużych nakładów inwestycyjnych na aktywa trwałe (CAPEX) na odtworzenie i zwiększenie mocy produkcyjnych. W dzisiejszym artykule przybliżymy czym dokładnie są aktywa trwałe. Zapraszamy do lektury!
Aktywa trwałe – definicja i wycena
Według najprostszej definicji aktywa trwałe to kontrolowane przez dane przedsiębiorstwo zasoby majątkowe, które nie są aktywami obrotowymi. Wartość wspomnianych aktywów trwałych musiała zostać ustalona w wiarygodny sposób. Pojawienie się składników majątku jest efektem zdarzeń z przeszłości. Aktywa trwałe to takie aktywa, których ekonomiczna użyteczność przekracza 12 miesięcy od dnia bilansowego.
Według ustawy o rachunkowości (UoR) aktywa trwałe wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy w następujący sposób:
Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne – najczęściej wycenia się po cenie nabycia lub kosztów ich wytworzenia. Czasami zdarza się, że wartość aktywów przeszacowuje się w wyniku aktualizacji wyceny. Oprócz tego większość aktywów trwałych ma pomniejszoną wartość o odpisy amortyzacyjne. Więcej o amortyzacji znajduje się pod tym linkiem.
Nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne zaliczane do inwestycji – wycena tego aktywa odbywa się poprzez ustalenie ceny rynkowej lub jeśli nie jest to możliwe to za pomocą wartości godziwej.
Środki trwałe w budowie – jest to typ aktywa trwałego, które jest w procesie powstawania. Wycenia się poprzez obliczenie ogółu kosztów bezpośrednich, poniesionych w związku z jego nabyciem albo wytworzeniem. Czasami środki trwałe w budowie są pomniejszana o odpisy z tytuły trwałej utraty wartości.
Udziały w innych jednostkach lub inne inwestycje zaliczone do aktywów trwałych – są najczęściej wyceniane za pomocą ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu utraty wartości. Innym sposobem wyceny jest ustalenie wartości godziwej albo za pomocą ceny rynkowej.
Poniżej znajduje się bilans spółki Forte S.A.:
Aktywa trwałe – struktura
Jak już wspomnieliśmy aktywa trwałe to taki majątek trwały przedsiębiorstwa, którego okres użyteczności wynosi powyżej 12 miesięcy. Definicja zawarta w Ustawie o Rachunkowości jest znacznie prostsza. Według niej przez aktywa trwałe rozumie się takie aktywa jednostki, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych. Aktywa trwałe można podzielić na:
Rzeczowe aktywa trwałe
Rzeczowe aktywa trwałe to takie aktywa trwałe do których zalicza się:
Nieruchomości – jest to bardzo szerokie pojęcie. Zawierają się w nim grunty, prawo wieczystego użytkowania, budynku czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.
Maszyny, urządzenia, środki transportu – tutaj zaliczane są maszyny produkcyjne, flota samochodów czy np. urządzenia do pakowania gotowych produktów.
Ulepszenia w obcych środkach trwałych – do tego typu aktywów trwałych zalicza się modernizację aktywów trwałych, które zwiększają wartość tego składnika aktywów trwałych.
Inwentarz żywy – bardzo rzadko pojawia się w sprawozdaniu finansowym. Ta pozycja w aktywach trwałych należy do firm działających w branży hodowlanej, czy producentów mleka albo jajek. Zaliczenie inwentarza żywego do aktywów trwałych wynika z tego, że okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż 12 miesięcy. Warto jednak pamiętać, że produkty z inwentarza (np. mleko, jajka) trafiają do aktywów obrotowych.
Środki trwałe w budowie – są to aktywa trwałe, które nie są jeszcze zdatne do użytku. Aktywa zaklasyfikowane do tej pozycji są w trakcje modernizacji, montażu albo budowy.
Wartości niematerialne i prawne (WNiP)
Wartości niematerialne i prawne to posiadane przez firmę prawo majątkowe, które nadaje się do ekonomicznego wykorzystania. Należy zauważyć, że ekonomiczna użyteczność takich aktywów musi być dłuższa niż 12 miesięcy licząc od dnia bilansowego.
Wartości niematerialne i prawne to m.in.
Autorskie prawa majątkowe, licencje i koncesje – jak przykład można wymienić np. koncesje na wydobycie określonego surowca przyznawany przez dany rząd.
Prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych – tutaj zalicza się wartość marki czy wycena patentów.
W wartości niematerialnej i prawnej jest zaliczana również wartość firmy, która przewyższa wartość nabytych w wyniku przejęcia aktywów netto. Oprócz tego w tej pozycji znajdują się koszty zakończonych prac rozwojowych.
Inwestycje długoterminowe
W aktywach trwałych znajdują się także inwestycje długoterminowe. W tej pozycji zaklasyfikowane są aktywa, które są trzymane przez przedsiębiorstwo do osiągnięcia korzyści ekonomicznych. Mowa tutaj o wzroście wartości aktywów lub otrzymania odsetek, dywidendy czy czynszów. Inwestycje długoterminowe mają być przetrzymywane przez przedsiębiorstwo przez ponad 12 miesięcy od końca dnia bilansowego.
Inwestycje długoterminowe można podzielić na finansowe oraz niefinansowe (finansowe i niefinansowe aktywa trwałe). Finansowymi inwestycjami długoterminowymi zalicza się m.in. akcje, jednostki uczestnictwa w funduszach, obligacji oraz inne papiery wartościowe. Co więcej zaliczyć można także udzielone pożyczki czy długoterminowe lokaty bankowe. Do niefinansowych inwestycji długoterminowych można zaliczyć np. nieruchomości przetrzymywane w celu osiągnięcia dochodów czynszowych.
Należności długoterminowe i długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
W aktywach trwałych znajdują się także należności długoterminowe. Są to należności, które są wymagalne w okresie dłuższym niż 12 miesięcy.
Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe również stanowią część aktywów trwałych. Do nich zaliczane są np. aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Ta pozycja powstaje w związku z chwilowymi różnicami między wskazaną w „księgach” wartością aktywów i pasywów a ich wartością podatkową. Przykładem może być także strata podatkowa, którą można odliczyć w przyszłości. Czyli w długoterminowych rozliczeniach zaliczane są aktywa, które powodują zmniejszenie obciążenia podatkowego w przyszłości. Sytuacje, w których powstają ujemne różnice przejściowe to m.in.:
- przeprowadzenie odpisu aktualizującego środków trwałych i obrotowych
- Zaksięgowanie naliczonych odsetek od zobowiązań względem kontrahentów
Inne rozliczenia międzyokresowe obejmują także koszty poniesione w bieżącym okresie sprawozdawczym, ale tylko wtedy jeśli ich aktywowanie trwa dłużej niż 12 miesięcy. Koszty są kwalifikowane do czynnych, długoterminowych rozliczeń międzyokresowych. Przykładem mogą być opłacone z góry odsetki od zaciągniętego przez przedsiębiorstwo kredytu.
Powiązane wpisy:
Czym są aktywa? Definicja, przykłady, rodzaje Czym jest amortyzacja? Na czym polega? Złota i srebrna reguła bilansowa Czym są inwestycje długoterminowe? Majątek przedsiębiorstwa – co się na niego składa? Czym jest bilans przedsiębiorstwa? 
Co to są aktywa? Wyjaśnienie aktywa pasywa Czym są aktywa finansowe? Pozostałe przychody i koszty operacyjne – czym są? Pozostała działalność operacyjna – co to jest?
