To ile wynoszą stopy procentowe wpływa na całą gospodarkę i nasze życie. Nic więc dziwnego, że inwestorzy śledzą je na bieżąco. Szukając informacji na temat stóp procentowych można spotkać się z określeniem, że zostały zmienione o 100 punktów bazowych. Co to oznacza? Czym są punkty bazowe i jak je rozumieć?
Czym są punkty bazowe?
W finansach mianem punktów bazowych (z ang. basis points, BPS) określa się zmianę o jedną setną procenta. Mówiąc inaczej, jest to jednostka miary wyznaczająca zmianę procentów finansowych. Ponieważ 1 punkt bazowy to 0,01%, zmiana o 100% to zmiana o 10 000 punktów bazowych.
- 1 BP = 0,01%
- 10 BPS = 0,1%
- 100 BPS = 1%
- 1000 BPS = 10%
- 10 000 BPS = 100%
W punktach bazowych może być podawana zmiana stóp procentowych ustalanych przez bank centralny (w Polsce przez Narodowy Bank Polski), a także zmiana oprocentowania kredytów i obligacji.
Skąd wzięły się punkty bazowe? Wszystko za sprawą niejasności, jakie niosło za sobą podawanie zmian wysokości stóp procentowych w samych procentach. Zanim te zaczęły być podawane w punktach bazowych, komunikaty o zmianie nie zawsze były interpretowane tak jak powinny. Tutaj warto przytoczyć przykład.
Kiedy stopa procentowa wynosiła 3% i ogłoszono jej zmianę o 1%, nikt nie miał pewność co do tego, czy po zmianie będzie wynosić 4% czy 3,03%. Część osób uznawało, że zmiana wynosi 1% z 3%, a więc 0,03%. Wszystko dlatego, że teoretycznie różnica między jedną a drugą wartością w procentach powinna być podawana nie w procentach a w punktach procentowych.
W świecie finansów każdy procent ma znaczenie, dlatego też powszechnie zaczęto używać pojęcia punktów bazowych. W ten sposób każdy komunikat powinien być jasny i nie pozostawiać miejsca na błędną interpretację.
To dużo czy mało?
Wielu osobom mogłoby się wydawać, że jedna setna procenta to tak niewiele, że nie warto zawracać sobie tym głowy. Wszystko zależy jednak od tego o jakich mowa kwotach. Jeśli zmiana podawana w punktach bazowych dotyczy oprocentowania kredytu gotówkowego w wysokości 1000 zł, konsument właściwie jej nie odczuje.
Jeśli oprocentowanie roczne zmieni się z 15,5 % na 15,51%, czyli o jeden punkt bazowy, koszty kredytu pozostaną prawie niezmienne. Zwłaszcza, jeśli jego spłata ma nastąpić w kilku miesięcznych ratach.
Zupełnie inaczej sytuacja wygląda w przypadku kredytów hipotecznych, które konsumenci zaciągają zazwyczaj na kwoty kilkuset tysięcy, oraz w przypadku kredytów inwestycyjnych. Wtedy też zmiana oprocentowania nawet na poziomie jednego punktu bazowego robi sporą różnicę. Niewielkie zmiany w oprocentowaniu mają duże znaczenie zwłaszcza, jeśli bank nalicza niską marżę.
To czy zmiana liczona w punktach bazowych jest duża czy mała zależy od tego, jak wysoka jest kwota od której w danym przypadku naliczane jest oprocentowanie. Im wyższa kwota zaciągniętej pożyczki czy wykupionych obligacji, tym większą wartość ma punkt bazowy.
Przykłady
Aby dobrze zrozumieć, czym są punkty bazowe i jak liczyć podaną w nich zmianę, najlepiej prześledzić to na przykładach. Tak jak już wspomnieliśmy, w punktach bazowych może być podawana zmiana stóp procentowych NBP, oprocentowania kredytów a także obligacji. Jak to przeliczać?
W pierwszej kolejności przyjrzyjmy się zmianom stóp procentowych ustalanych przez bank centralny. Jeśli stopa procentowa wynosi 4% i ma zostać obniżona o 100 punktów bazowych, po zmianie będzie wynosić 3%. Taka zmiana miała miejsce w 2014 roku w przypadku stopy lombardowej.
Jeśli stopa procentowa wynosi 2,75% i ma zostać obniżona o 50 punktów bazowych, po zmianie będzie wynosić 2,25%. Taka zmiana również miała miejsce w 2014 roku, ale w przypadku stopy redyskonta weksli.
Dobrym przykładem jest zmiana oprocentowania kredytu gotówkowego. Jeśli to wynosi 18 % i wzrośnie o 200 punktów bazowych, będzie wynosić 20%. Jeśli z kolei to samo oprocentowanie wzrosłoby aż o 1000 punktów bazowych, wynosiło by znacznie więcej, bo aż 28%.
Inwestorów może interesować zmiana oprocentowania obligacji. Jak ją rozumieć? Jeśli oprocentowanie obligacji dwuletnich wynosi 4,75% i wzrośnie o 55 punktów bazowych, po zmianie będzie wynosiło 5,30%. Jeśli z kolei oprocentowanie obligacji zmniejszy się z 6,00% o 50 punktów bazowych, będzie wynosiło 5,50%
Czy punkty bazowe to to samo co pipsy?
Wielu inwestorów porównuje punkty bazowe do pipsów. To jednak dwa zupełnie różne pojęcia. Punkty bazowe odnoszą się do zmiany oprocentowania na papierach wartościowych, natomiast pipsy do zmiany kursu na parze walutowej. W przypadku, kiedy broker podaje kurs walutowy z dokładnością do czterech miejsc po przecinku, pips to zmiana kursu na czwartej, czyli ostatniej liczbie po przecinku.
Warto wspomnieć, że na rynku walutowym również istnieje takie pojęcie jak punkt. Jest to najmniejsza możliwa zmiana kursu walutowego. W przypadku, kiedy kurs walutowy jest podawany z dokładnością do pięciu miejsc po przecinku, punkt znajduje się na ostatnim z nich i wynosi 0,00001. 1 punkt to 0,1 pipsa. Zmiana o 10 punktów oznacza więc zmianę o 1 pipsa.
To jaka jest zależność między pipsem a punktem również warto zobaczyć na przykładzie. Zmiana kursu z 1.38172 na 1.38152, oznacza zmianę o 2 pipsy, czyli o 20 punktów. Tutaj warto jeszcze wspomnieć, że w przypadku par walutowych z jenem japońskim pips i punkt to nie czwarte i piąte miejsce po przecinku, a drugie i trzecie. Wszystko za sprawą tego, że kwotowania dla par z jenem japońskim podaje się z dokładnością do trzech miejsc po przecinku.