Pierwszym krokiem do zrozumienia giełdy jest poznanie arkusza zleceń kupna i sprzedaży akcji. Ze względu na popularność spekulacji na kontraktach CFD, które nie oferują prawdziwych danych o wolumenie, temat ten pozostaje obcy sporej części początkujących. Sprawdźmy, co to jest arkusz zleceń i w jaki sposób może ułatwić nam poruszanie się na rynkach.
Co to jest arkusz zleceń?
Żeby zrozumieć działanie arkusza, określanego też jako Order Book, na początek musimy widzieć, że na giełdzie mamy do czynienia z dwoma rodzajami zleceń. Są to:
- Zlecenia agresywne (market orders), czyli realizowane natychmiast, po aktualnej cenie rynkowej.
- Zlecenia oczekujące (limit orders), nazywane także płynnością lub danymi z poziomu drugiego (level 2 data). Są to zlecenia pozostawione na danych poziomach cenowych, w oczekiwaniu na realizację.
Arkusz zleceń jest zestawieniem tych, dzięki którym mamy możliwość wyciągnięcia wniosków na temat nierówności między popytem a podażą. Tym samym, ułatwia nam to rozpoznanie możliwej, krótkoterminowej tendencji oraz znalezienie ważnych poziomów cenowych, które mogą stanowić punkt zwrotny dla rynku.
Po lewej stronie takiego zestawienia, zawsze znajdziemy oferty kupujących — BID, a po prawej, oferty sprzedaży — ASK.
Powyżej stworzyliśmy przykładową sytuację, w której po stronach pasywnego popytu (BID) i podaży (ASK) zgromadzono zlecenia oczekujące. Został on zbudowany na zasadzie klasycznego “grida”, czyli drabinki cenowej.
Przykład ten może zostać zamieniony w arkusz zleceń, który będzie wyglądał mniej więcej tak:
| Kurs | Wolumen — BID | Wartość — BID | Wolumen — ASK | Wartość — ASK |
| 12 | 0 | 0 | 6 | 72 |
| 11.5 | 0 | 0 | 9 | 103.5 |
| 11 | 0 | 0 | 8 | 88 |
| 10.5 | 0 | 0 | 12 | 126 |
| 10 | 5 | 50 | 0 | 0 |
| 9.5 | 7 | 66.5 | 0 | 0 |
| 9.0 | 5 | 45 | 0 | 0 |
| 8.5 | 3 | 25.5 | 0 | 0 |
| 8.0 | 5 | 40 | 0 | 0 |
W tabeli widzimy wolumen dla stron BID i ASK oraz wartość zleceń, będącą wynikiem mnożenia ich ilości przez cenę, po której mają być zrealizowane.
Np. Na kursie 11.5 spoczywa 9 walorów po stronie ASK, tak więc wartość tego poziomu cenowego wynosi 11,5 × 9= 103,5. Z kolei cena 9.0 to 5 walorów po stronie BID, czyli 9 × 5= 45. Jeśli założymy, że ceny wyrażane są w dolarach amerykańskich, wartości zleceń to kolejno 103.5 oraz 45 USD.
Arkusz zleceń w praktyce
Poniżej widzisz rzeczywisty arkusz zleceń z rynku polskiej spółki PKN Orlen. Po lewej stronie, kolorem zielonym oznaczyliśmy poziom 71,00 złotych, na którym na realizację czeka 12 371 akcji o łącznej wartości 878 341 złotych (ponieważ 71 × 12 371= 878 341). Po prawej stronie w czerwonej ramce widać poziom 71,38 złotych i spoczywające tam walory w liczbie 1000. Ich wartość to 71 380 złotych (ponieważ 71,38 × 1000= 71 380).
Ostatnią ważną informacją jest “ilość”, która mówi nam o ilości zleceń, składających się na widoczny na poziomie wolumen. Np. W zielonym prostokącie, walory w liczbie 12 371 zostały skumulowane przez 71 zleceń. Jest to o tyle istotne, że pomaga nam rozpoznać, czy kupno/sprzedaż są intencją wielu różnych osób, czy też pojedynczego uczestnika rynku.
Źródło: gragieldowa.pl
Arkusz zleceń kupna i sprzedaży akcji, a Depth of Market
Forma arkusza zleceń może wydawać się dość mało wygodna. Na szczęście, większość zaawansowanych platform pozwoli nam na małe ułatwienie w postaci szablonu Depth of Market, który przypomina nieco stworzoną przez nas wcześniej, prostą “drabinkę” cenową BID-ASK.
Poniższa grafika przedstawia Depth of Market z popularnego oprogramowania do tradingu — Jigsaw. Kolorowe prostokąty oznaczają najważniejsze sekcje ekranu. Kolor biały to kolumna przedstawiająca poziomy cenowe. Zielony — oczekujące zlecenia kupna, czyli BID, a różowy — podaż, czyli ASK.
Źródło: Jigsawtrading.com
Taka interpretacja nie tylko ułatwia czytanie arkusza zleceń kupna i sprzedaży akcji, ale udostępnia nam dodatkowe informacje. Są to m.in.:
- całkowity wolumen przyjęty na danej cenie (na grafice znajduje się po lewej stronie kolumny cenowej)
- ostatnie zlecenia aktywne zarejestrowane na cenie (powyżej znajdziemy je między sekcjami zleceń oczekujących BID i ASK)
Order Book, a dostępność na rynkach
Możliwość analizy arkusza zleceń jest dostępna wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z rynkiem udostępniającym dane z poziomu drugiego. Należą do nich m.in.:
- giełda kontraktów terminowych (Futures) – np. CME
- giełda akcji spółek — np. Giełda Papierów Wartościowych, NYSE lub NASDAQ
- rynki kryptowalut
Ze względu na brak wiarygodnych informacji o wolumenie, czytanie arkusza jest niemożliwe lub bezcelowe na Forex i kontraktach CFD. Rynek walutowy jest zdecentralizowany, przez co obroty przyjmowane u jednego brokera, stanowią bardzo mały wycinek całości rynku.
Z kolei dane kontraktów różnicowych CFD nie mają żadnej wartości, ponieważ dotyczą rynku śledzącego instrument bazowy, stworzonego w zamkniętym systemie brokera. Jako swego rodzaju “zakłady” na różnicę kursową, nie mają one wpływu na cenę instrumentu.
Koszt korzystania z głębokości rynku
Osobną kwestią są koszty związane z korzystaniem z arkusza zleceń kupna i sprzedaży akcji. W zdecydowanej większości przypadków, bez względu na rynek, dostęp do niego nie jest darmowy. Dotyczy to oczywiście informacji wysyłanych w czasie rzeczywistym. Arkusz zleceń aktualizowany z 15-minutowym opóźnieniem obejrzymy bowiem w internecie bez dodatkowych opłat. Może być to jednak nieco problematyczne, szczególnie w przypadku, gdy gramy krótkoterminowo.
Jeśli chcemy handlować na spółkach z Giełdy Papierów Wartościowych, miesięczny koszt korzystania z arkusza zleceń w polskich domach maklerskich, wyniesie w granicach 170-220 złotych. Przy tym, jeśli generujemy na naszym rachunku obroty kwalifikujące nas do zdobycia statusu klienta VIP, dostęp ten możemy otrzymać za darmo.
Arkusz zleceń na rynkach Futures i kryptowalutach
Sytuacja wygląda podobnie w przypadku handlu na kontraktach terminowych Futures. Tutaj dostęp do głębokości rynku, także wiąże się z opłatami narzuconymi przez giełdę. Np. Gdy chcemy obserwować dane generowane na rynkach instrumentów z chicagowskiej giełdy CME, jak E-Mini S&P 500, musimy przygotować się na koszt około 100 dolarów za miesiąc.
W tym przypadku istnieją jednak pewne ułatwienia. Gdy założymy rachunek inwestora detalicznego np. u brokera AMP Futures, po zasileniu go kwotą minimum 100$, koszt arkusza zleceń stopnieje do około 10$ miesięcznie.
Trading z wykorzystaniem Order Book’a wychodzi najtaniej, jeśli mamy zamiar handlować na rynkach kryptowalut. Pierwszą z możliwości jest realizacja transakcji bezpośrednio z poziomu danej giełdy. Wówczas, korzystanie z arkusza zleceń będzie całkowicie darmowe. Jeśli jednak narzędzia interpretujące zlecenia, dostępne np. na Binance, nie do końca spełniają nasze oczekiwania, pozostaje ewentualne opłacenie abonamentu za platformę zewnętrzną, którą połączymy z założonym na giełdzie rachunkiem.
Powiązane wpisy:
Język Solidity – czym jest? Do czego służy? 
Opłaty transakcyjne w krypto: od czego zależy ich wysokość? 
Trading dla początkujących – od czego zacząć naukę? 
Short squeeze – czym jest i jak czym polega? 
Kanał Donchiana – czym jest? Jak z niego korzystać? Linia trendu – czym jest? Jak ją wyznaczyć? 
Rynek spot (rynek kasowy) – czym jest? 
Czym jest głębokość rynku? Co oznacza? 
Profil wolumenu – czym jest i jak działa? 
Czym jest zysk/strata brutto (EBT)? Jak obliczyć?
