Kopanie kryptowalut na komputerze to pociągająca wizja. Ty śpisz, a Twoja maszyna sama powiększa saldo BTC czy RVN. Niestety, rzecz nie jest ani tak prosta, ani tania. Jak wygląda kopanie kryptowalut na PC w chwili obecnej i czy warto się nim zainteresować?
Dwa słowa o miningu
Kopanie kryptowalut rzeczywistości oznacza weryfikację i dodawania nowych transakcji do blockchaina danej kryptowaluty. Proces ten opiera się na algorytmie Proof of Work (PoW).
Górnicy używają sprzętu komputerowego do rozwiązywania problemów matematycznych, konkurując o prawo do dodania nowego bloku do łańcucha. Za swoją pracę otrzymują nagrodę w postaci nowo utworzonych monet oraz opłat transakcyjnych.
Podczas kopania kryptowalut kluczowym elementem hashrate, czyli moc obliczeniowa. Im większa jest moc naszej maszyny, tym większe mamy prawdopodobieństwo wykopania bloku. Z drugiej strony, hashrate całej sieci również rośnie wskutek nieustannego wyścigu górników między sobą.
Mining zapewnia nie tylko prawo wydobycia nowych monet, ale przede wszystkim bezpieczeństwo i decentralizację sieci. Niestety zużywa on ogromne ilości energii, co prowadzi do rozwoju innych mechanizmów konsensusu (głównie Proof of Stake), zdecydowanie bardziej ekologicznych.
Od czego zacząć mining kryptowalut?
Zanim rozpoczniemy kopanie, musimy podjąć decyzje dotyczące wyboru kryptowaluty, sprzętu i oprogramowania.
Pierwszym krokiem powinno być zbadanie rynku kryptowalut i wybór projektu, który zapewnia opłacalność, ale także ma solidne fundamenty i potencjał długoterminowego wzrostu.
Powiązany z tym jest wybór platformy wspierającej mining lub odpowiedniego software. Różne aplikacje obsługują odmienna algorytmy, tak więc wybór np. T-Rex Miner dla kopania Bitcoina nie będzie najlepszym rozwiązaniem.
Sprzętowo skupimy się na platformach PC, gdyż koparki ASIC omówiliśmy w osobnym artykule. Tu najistotniejszym krokiem będzie tu wybór karty graficznej (GPU), choć niektóre kryptowaluty mogą preferować CPU.
Wybór monety do kopania
Ten etap jest kluczowy dla opłacalności naszego przedsięwzięcia. Główne kryteria, które należy wziąć pod uwagę, to:
- Algorytm wydobywczy. Niektóre kryptowaluty, jak Ethereum Classic (ETC) wspierają GPU, podczas gdy inne, jak Monero (XMR) preferują CPU.
- Trudność wydobycia. Im niższa trudność, tym łatwiej zdobyć nagrodę, co jednak zazwyczaj idzie w parze z jej mniejszą wartością rynkową.
- Potencjał wzrostu. Analizuj trendy cenowe i fundamenty. Kryptowaluty o solidnych podstawach i aktywnej społeczności dają większe szanse na wzrost ceny.
- Efektywność energetyczna. Bierz pod uwagę stosunek zużycia energii do potencjalnych zysków. Kryptowaluty wykorzystujące algorytmy inne niż czysty PoW są bardziej efektywne energetycznie.
- Dostępność puli wydobywczych. Dobrze mieć wybór, więc sprawdź, czy dla danej kryptowaluty istnieją cieszące się zaufaniem pule.
- Płynność. Upewnij się, że wydobytą kryptowalutę będziesz mógł łatwo sprzedać na kilku różnych giełdach (np. Monero może mieć z tym problem).
- Halvingi. Są istotne w przypadku Bitcoina i innych monet, okresowo zmniejszających nagrody o połowę. Trzeba uwzględnić je w długoterminowych kalkulacjach.
Potencjalnie opłacalne kryptowaluty
Opłacalność kopania kryptowalut stale się zmienia. Rośnie trudność wydobycia, zmienia cena monet, koszty energii i wydajność sprzętu. W połowie 2024 lista potencjalnych kandydatów wygląda następująco:
- Ethereum Classic (ETC): po przejściu Ethereum na PoS popularny wybór wśród górników GPU
- Ravencoin (RVN): również zaprojektowany do wydobycia na GPU, wykorzystuje algorytm KawPow
- Conflux (CFX): duży chiński projekt krypto, wykorzystuje algorytm Octopus, optymalny dla GPU NVIDIA
- Monero (XMR): największa moneta kopana na CPU, choć niektóre modele GPU mogą też okazać się opłacalne
- Grin (GRIN): oparty na protokole MimbleWimble, wykorzystuje algorytm Cuckaroo29. Mining na CPU
- Flux (FLUX): oferuje wydobycie na GPU z wykorzystaniem algorytmu ZelHash
- Vertcoin (VTC): zaprojektowany do wydobycia na domowych GPU, wykorzystuje algorytm Verthash
Lista ta jest jedynie orientacyjna i może ulec zmianie w krótkim czasie. Przed rozpoczęciem wydobycia jakiejkolwiek kryptowaluty konieczne jest przeprowadzenie własnej analizy opłacalności.
Rynek koparek ASIC stale się rozwija, możliwe więc że niektóre monety, dotąd odporne na ich użycie, obecnie mogą już być wydobywane. W takim wypadku opłacalność używania CPU i GPU może gwałtownie spaść.
Wybór platformy wspierającej mining
Jeśli dopiero zaczynamy kopanie, wygodną opcją jest skorzystanie z usług platformy, która automatycznie przyłączy nasz sprzęt i zadba o wszystko, nam pozostawiając odbiór wykopanych kryptowalut. Na tym rynku rządzą:
NiceHash
Jedna z największych i najbardziej znanych platform, pozwalającej na wynajem mocy obliczeniowej. Działa na zasadzie pośrednika pomiędzy górnikami, a potrzebującymi mocy. Górnicy podłączają swoje urządzenia do platformy, która automatycznie wybiera najbardziej dochodowe kryptowaluty.
Platforma oferuje prosty w obsłudze interfejs oraz kalkulatory opłacalności. Górnicy otrzymują wypłaty w Bitcoinie, niezależnie od tego, jaką kryptowalutę kopią. Za swoje usługi NiceHash pobiera niewielką opłatę.
Kryptex
Konkurent NH o podobnym profilu działania. Wyspecjalizowany w obsłudze komputerów z systemem Windows. Automatycznie dobiera kopane krypto, ma intuicyjny interfejs i jest łatwy w konfiguracji
Umożliwia wypłaty w Bitcoinie, a także np. w USD. Jest szczególnie popularny wśród użytkowników domowych, korzystających z PC.
Zergpool
Platforma pozwalająca na kopanie kryptowalut na komputerze przy użyciu różnych algorytmów. Górnicy mogą wybierać spośród wielu dostępnych, platforma może też automatycznie dobrać najkorzystniejsze opcje.
Oferuje wypłaty w kryptowalucie lub walucie fiat. Umożliwia kopanie zarówno GPU, jak i CPU. Jest popularna wśród górników szukających większej liczby opcji, niż kilka najbardziej znanych kryptowalut.
Popularne programy do kopania krypto
Jeśli nie zamierzamy dzielić się zyskiem z platformą, możemy użyć aplikacji, która lokalnie będzie zarządzać naszym komputerem, zmieniając go w koparkę. Oto lista najczęściej wykorzystywanych programów:
- T-Rex Miner. Popularny wybór wśród górników używających kart NVIDIA. Obsługuje wiele monet, w tym Ethereum Classic (ETC), Ravencoin (RVN) oraz Conflux (CFX).
- NBMiner. Jeden z najpopularniejszych programów, zarówno dla kart AMD, jak i NVIDIA. Obsługuje wiele algorytmów i jest stale aktualizowany.
- XMRig. Aktywnie rozwijany, jeden z najlepszych programów do kopania Monero (XMR) oraz innych krypto opartych o RandomX.
- GMiner. Lubiany, stabilny i wydajny program. Zazwyczaj używany do kopania Ethereum Classic (ETC) oraz innych krypto opartych o EtcHash.
- TeamRedMiner. Zoptymalizowany pod kątem kart AMD, używany do kopania kryptowalut opartych na EtcHash oraz KawPow (Ravencoin).
Lista jest oczywiście znacznie dłuższa i zawiera choćby BFGMiner, CGMiner czy LolMiner.
Słabym pomysłem jest kopanie kryptowalut na laptopie. Ze względu na kompaktowe rozmiary, problem wydajności i chłodzenia będzie znacznie poważniejszy niż na standardowym PC.
Konfiguracja komputera – GPU, CPU, RAM i inne
Budowa komputera do kopania kryptowalut wymaga starannego doboru komponentów, aby zmaksymalizować wydajność. Główne elementy wymagające zwrócenia naszej uwagi to:
- GPU. Karty graficzne pozostają najważniejszym komponentem dla algorytmów PoW. W 2024 roku popularne karty to NVIDIA 4080 i 4090 oraz AMD Radeon RX serii 7000
- CPU. Procesor zazwyczaj nie ma kluczowego znaczenia, jednak dla niektórych kryptowalut (Monero, Grin) pozostaje istotny. Dobrym wyborem może być AMD, np. Ryzen 9 7900X, gdyż ostatnie serie Intela mają kiepskie opinie.
- RAM. Od biedy wystarczy 8 GB, jednak 16 lub 32 GB będą znacznie lepsze. Oczywistym wyborem powinno być DDR5.
- Płyta główna. Musi mieć wystarczającą liczbę slotów PCIe, by obsłużyć planowaną liczbę kart graficznych. Modele z chipsetami Z790 dla Intela i X670 dla AMD powinny się sprawdzić. Zdecydowanie zalecane PCIe 5.0
- Zasilacz. Bardzo istotny dla stabilności systemu. Moc zależna od konfiguracji, jeśli mamy kilka GPU to nawet 1200 W z certyfikatem 80 Platinum nie będzie przesadą.
- Chłodzenie. Kluczowe dla trwałości komponentów, zwłaszcza przy żyłowaniu wydajności. Warto rozważyć chłodzenie wodne oraz dodatkowe wentylatory obudowy.
- Dysk. Szybki i trwały dysk SSD 500GB jako startowy. Dyski magazynowe wymagane, jeśli nasz komputer pracuje w trybie górnika solo, przy kopaniu w puli dane przechowywane są na zewnątrz.
- System operacyjny. Najczęściej używany jest Windows, jednak systemy oparte na Linux oferują wyższą wydajność i stabilność, szczególnie w przypadku dedykowanych maszyn górniczych.
Jeśli Twój komputer nie jest demonem prędkości, ale mimo to chciałbyś spróbować miningu – zapoznaj się z naszym artykułem o kopaniu krypto na telefonie.
Kopać kryptowaluty solo czy w puli górniczej?
Decyzja o kopaniu solo lub przyłączeniu się do puli wydobywczej (mining pool) jest jednym z kluczowych problemów górnika. Oba podejścia mają swoje zalety i wady.
Kopanie solo
Zalety: pełna nagroda za wydobyty blok, brak opłat dla puli wydobywczej, większa autonomia
Wady: niewielkie szanse na znalezienie bloku przez małych górników, nieprzewidywalne wypłaty, wymaga dużej mocy obliczeniowej
Kopanie w puli
Zalety: regularne i przewidywalne wypłaty, niski próg wejścia, względna łatwość skonfigurowania i zarządzania
Wady: opłaty dla puli (zwykle 1-3%), niewielkie pojedyncze wypłaty, mniejsza autonomia
Dla większości indywidualnych górników przyłączenie się do puli wydobywczej zazwyczaj będzie bardziej opłacalne, gdyż zapewnia stabilny strumień przychodów.
Wybierając pulę, warto zwrócić uwagę na jej reputację, metody wypłat (PPS, PPLNS, itp.) oraz minimalny próg wypłaty.
Opłacalność kopania kryptowalut na PC
Zależy ona od wielu wzajemnie powiązanych czynników, jak:
- cena kryptowaluty: natychmiast przekłada się na atrakcyjność miningu
- opłaty za energię: zazwyczaj największa część kosztów wydobycia
- trudność: rośnie wraz ze wzrostem łącznej mocy obliczeniowej sieci
- wydajność sprzętu: nowsze procesory oferują lepszy stosunek mocy do zużycia energii.
- koszty początkowe: inwestycje w najnowszy sprzęt górniczy mogą być rujnujące
- rozwój technologiczny: pojawienie się nowych algorytmów lub sprzętu może zabić rentowność dotychczasowych metod
Generalnie w świecie kryptowalut, to co jest opłacalne dzisiaj, może nie być opłacalne jutro.
Jeśli interesuje Cię cloud mining, kopanie kryptowalut w chmurze omawiamy na stronie obok.
Obliczanie opłacalności
Obliczanie opłacalności kopania kryptowalut wymaga uwzględnienia wielu zmiennych. Ogólne pojęcie dadzą nam kalkulatory wydobycia, nie wszystkie zmienne jednak potrafią one uwzględnić.
Koszty
Pomijając zakup i złożenia konfiguracji, największym kosztem będzie zużyta energia elektryczna. Ta wielkość zależy od mocy naszych podzespołów, takich jak karty graficzne, procesor, zasilacz, RAM, chłodzenie itd.
Dla konstrukcji opartej o pojedyncze GPU NVIDIA AMD Radeon RX serii 7000 oraz CPU AMD Ryzen 9 7900X będzie to przy pełnym obciążeniu około 600 W. Dobowe zużycie energii wyniesie więc około 14,4 kWh (0,6 x 24 = 14,4 ).
W drugiej połowie roku 2024 ceny prądu w Polsce w taryfie G11 oscylują w granicach 1-1,2 zł w zależności od regionu i operatora. Chwilowo (do końca 2024 r.) obowiązuje jeszcze cena maksymalna (0,62 zł), ale ten okres ochronny za moment się skończy. 🙁
Zakładając średnią cenę 1,1 zł/kWh, miesięczny koszt energii przez system działający non-stop wyniesie około 475 zł (14,4 x 30 x 1,1). Tyle kosztów, a ile wyniosą zyski?
Zyski
Uśredniając wyniki różnych kalkulatorów, konfiguracja 1x GPU AMD Radeon RX serii 7000 + 1x CPU AMD Ryzen 9 7900X powinna zapewnić następujący hashrate:
- EtcHash (Ethereum Classic): 60 MH/s
- KawPow (Ravencoin): 45 MH/s
- RandomX (Monero): 20 kH/s (CPU)
- Cuckatoo32 (Grin): 1.6 G/s
Zgodnie z kalkulatorem NiceHash, powinno nam to zapewnić dochód około 0,3 $ na dzień. Przypomnijmy – bez uwzględnienia kosztów.
Inne kalkulatory są nieco bardziej hojne, jednak zysk na ogół nie przekracza 0,5$ dziennie. Oczywiście, użycie bardziej wydajnej architektury lub podwójnego GPU zwiększy nasze przychody. Załóżmy nawet, że podwoi, nie zmienia to jednak sytuacji diametralnie.
Kopanie standardowych monet PoW w drugiej połowie 2024 r. może zapewnić nam zyski rzędu 15-30 $ miesięcznie. Przed uwzględnieniem jakichkolwiek kosztów!
Jak widać, przy obecnych cenach prądu oraz niskich wycenach monet, kopanie przy użyciu GPU i CPU pozbawione jest ekonomicznego sensu. No, chyba że mamy darmowy prąd z solarów i chcemy dogrzewać dom zimą. 😉
Czy może być lepiej?
Tak. Choć w obecnej chwili mining CPU/GPU nie przynosi zysków, sytuacja ta może się zmienić z kilku powodów:
- Znaczący wzrost cen kryptowalut. Mógłby on zrównoważyć wysokie koszty energii i sprzętu, czyniąc mining ponownie opłacalnym.
- Innowacje w algorytmach wydobywczych. Pojawienie się nowych algorytmów, które faworyzowałyby GPU lub CPU zamiast ASIC-ów, stworzyłoby zupełnie nowe możliwości.
- Zmiany regulacyjne. Gdyby duże kraje, jak np. USA wymusiły wprowadzenie przepisów ograniczających działalność farm wydobywczych, stworzyło by to lepsze warunki dla górników korzystających z GPU i CPU.
Obok tradycyjnych algorytmów PoW istnieją na szczęście także nowatorskie rozwiązania, wymagające wnoszenia zasobów innych, niż moc obliczeniowa. Choć nie ma tu mowy o tradycyjnym wydobyciu, również one wynagradzają użytkowników wnoszących wkład. Może to być miejsce na dysku (PoST, PoC), aktywność (PoA), spalanie monet (PoB) czy zapewnianie usług (PoL).
Najlepszą alternatywą tradycyjnego kopania jest jednak obecnie użycie GPU i CPU na potrzeby projektów z dziedziny sztucznej inteligencji i analizy danych, określane jako mining AI.
W obecnych realiach kopanie kryptowalut na komputerze rzadko przynosi znaczące zyski. Alternatywne metody takie jak staking czy yield farming oferują potencjalnie wyższe i bardziej stabilne zyski przy niższych nakładach. Wydobycie monet na własnym PC może jednak być atrakcyjne dla entuzjastów technologii, chcących lepiej zrozumieć działanie sieci blockchain.
Inwestowanie jest ryzykowne. Inwestuj odpowiedzialnie.