Podczas rozpoczęcia przygody z analizą techniczną jednym z najczęściej powtarzających się wyrazów są wsparcia i opory.
Utarło się postrzeganie wsparcia i oporu jako poziomej linii łączącej między sobą dołki (wtedy mowa o wsparciu) jak i szczyty (wtedy mowa o oporze).
Jednak wsparcie oraz opór mogą przybierać różne formy (np. linie trendowe). Najprostszą definicją wsparcia i oporu jest obszar cenowy widoczny na wykresie, gdzie wzrasta prawdopodobieństwo zatrzymania lub odwrócenia panującego trendu.
Wsparcie i opór – użyteczność
Zaznaczenie wsparć oraz oporów może być użytecznym narzędziem zarówno dla zwolenników analizy technicznej jak i fundamentalnej. Wspomniane obszary mogą być miejscem do otwierania lub zamykania pozycji. Działanie wsparć i oporów opiera się na wierze, że w tych punktach nastąpi zmiana rynkowego rozkładu sił. Trend boczny zwany także horyzontalnym jest przykładem, kiedy na notowania danego instrumentu działają jednocześnie: wsparcie oraz opór. Koncentracja handlu wewnątrz obszaru wsparcia i oporu jest nazywana strefą konsolidacji.
Czym jest wsparcie?
Wsparcie, to poziom cenowy gdzie wzrasta prawdopodobieństwo zatrzymania się ruchu spadkowego. Spowodowane jest to wzmożonym popytem, co prowadzi do zatrzymania spadku kursu instrumentu finansowego
Dwa rodzaje wsparć
1. Wsparcie horyzontalne
Wsparcie horyzontalne jest najbardziej intuicyjnym przedstawieniem czym jest wsparcie. Jest to po prostu pozioma linia lub obszar cenowy, przy którym trend spadkowy jest zatrzymany. Zachowanie ceny przy wsparciu może być różne. Wszystko zależy od sytuacji rynkowej na danym instrumencie. Można wyróżnić:
Wsparcie jako przerwa przed dalszymi spadkami
Jest to sytuacja, w której cena podczas silnego trendu spadkowego dociera do istotnego wsparcia. Obecność historycznego wsparcia może zadziałać na część traderów na dwa sposoby. Posiadacze krótkich pozycji mogą chcieć zredukować swoją pozycję licząc, że niedługo rozpocznie się wzrostowa korekta. Część inwestorów, może zacząć zajmować długie pozycje licząc na przynajmniej krótkoterminowe odbicie. Taka rynkowa sytuacja może doprowadzić do chwilowego zatrzymania się trendu spadkowego. Po chwilowym odreagowaniu, przewagę ponownie odzyskuje strona podażowa, co doprowadza do kontynuacji trendu spadkowego. Poniżej zachowanie się kursu akcji KGHM między 25 a 27 marca 2013 roku (czerwony prostokąt). Kurs akcji KGHM zatrzymał się w okolicy dołków z 5 oraz 24 października 2012 roku. Nastąpiło 2-tygodniowe wzrostowe odreagowanie, po którym kurs powrócił do trendu spadkowego.
Wsparcie jako miejsce na rozpoczęcie średnioterminowej korekty wzrostowej
Jest to sytuacja techniczna, kiedy istotne wsparcie może być miejscem gdzie potencjał spadkowy się wyczerpuje. Po konsolidacji w okolicy wsparcia, następują średnioterminowe, wzrostowe odreagowania. Przykładem może być zachowanie kursu Exxona w lutym 2010 roku (czerwony prostokąt). Po miesięcznej konsolidacji w okolicy dołków z 23.04.2009 i 13 lipca 2009, nastąpiło 2-miesięczne, wzrostowe odreagowanie na kursie akcji Exxon.
Test wsparcia jako zakończenie spadkowej korekty
Jest to najczęstszy przypadek podczas trendu wzrostowego. Po chwilowej, spadkowej korekcie, która zatrzymuje się w okolicach lokalnego wsparcia, następuje kontynuacja trendu wzrostowego. Powodem takiego zachowania się kursu jest aktywacja popytu, który chce podłączyć się pod trend wzrostowy po „lepszej cenie”. Przykładem może być zachowanie się kursu akcji MSCI w sierpniu 2017 roku. Kurs zatrzymał się wtedy w okolicy szczytu z 19 czerwca 2017 roku. Popyt zaktywizował się po naruszeniu wsparcia. „Spóźnione” byki wykorzystały korektę do zajęcia długiej pozycji na akcjach MSCI.
2. Wsparcie na linii trendowej (wzrostowej i spadkowej)
Wsparcie tego typu powstaje w okolicy linii trendowej. W zależności od rodzaju trendu wyróżnia się wsparcie na linii trendu wzrostowego oraz linii trendu spadkowego. Każda z tych sytuacji rynkowych wymaga innego podejścia do zarządzania pozycją.
Wsparcie podczas trendu wzrostowego
Podczas trendu wzrostowego dobrym miejscem do zajęcia długiej pozycji są okolice dolnego ograniczenia trendu wzrostowego. Podczas silnego trendu wzrostowego, spadkowa korekta wyhamowuje w okolicy linii trendowej. Pojawienie się popytu oraz wycofanie się podaży doprowadza do przerwania spadkowej korekty. Dobrym przykładem jest zachowanie się kursu MSCI w grudniu 2016 roku (czerwony kwadrat). Po krótkiej konsolidacji w okolicy linii trendu wzrostowego nastąpił powrót do trendu wzrostowego.
Wsparcie podczas trendu spadkowego
Jest to sytuacja, kiedy podczas trendu spadkowego, kurs dociera w okolice dolnego ograniczenia linii trendowej. W takiej sytuacji część posiadaczy krótkich pozycji spodziewa się wzrostowego odreagowania, z tego powodu chce zamknąć pozycje po korzystniejszym (niższym) kursie. Jednocześnie pojawiają się kupujący, szukający w okolicy linii trendowej miejsca do zajęcia długiej pozycji. Przykładem może być zachowanie WIG20 w drugiej połowie marca 2018 roku (niebieskie strzałki). Dotarcie do dolnego ograniczenia linii trendu spadkowego skutkowało krótkoterminowymi, wzrostowymi korektami.
Dodatkowe zagadnienia związane ze wsparciem
Wśród dodatkowych zagadnień związanych ze wsparciem jest fałszywe wybicie oraz zamiana wsparcia w opór.
Fałszywe wybicie wsparcia
Fałszywym wybiciem nazywamy taką sytuację rynkową, w której po przebiciu wsparcia następuje kontra strony popytowej. Najczęściej powodem fałszywych wybić jest „mechanizm stadny”, czyli sytuacja kiedy zbyt wielu traderów chce się przyłączyć do trendu spadkowego, nie spoglądając na sytuację rynkową.
W przypadku fałszywego wybicia w trudnej sytuacji znajdują się grający „na wybicie”. Tacy traderzy po naruszeniu wsparcia zajmują krótką pozycję, licząc na kontynuację trendu spadkowego. Po kontrze popytu i braku realizacji scenariusza spadkowego, traderzy są zmuszeni do zamykania krótkich pozycji, co jest kolejnym paliwem do wzrostów.
Na powyższym wykresie widać klasyczny przykład fałszywego wybicia wsparcia. Kurs Etsy po naruszeniu wsparcia, powrócił do trendu wzrostowego.
Zamiana oporu a wsparcie
Jest to sytuacja, w której kurs po przebiciu ważnego oporu, wykonuje korektę spadkową, która zatrzymuje się w okolicy przebitego oporu. Powodem pojawienia się popytu w okolicy przebitego oporu jest opór psychologiczny. Wynika to z dwóch wzajemnie się wspierających czynników. Pierwszym są inwestorzy, którzy „spóźnili” się z zajęciem długiej pozycji. Korektę wykorzystują do podłączenia się po cenie korzystniejszej niż po wybiciu. Również otwierający krótką pozycję w momencie przebijania się oporu (gra przeciw trendowi) ponosili duże straty podczas ruchu wzrostowego. Powrót ceny w okolicę przebitego oporu stwarza okazję do zamknięcia pozycji w okolicy poziomu break even. W efekcie odwracając krótką pozycję, pojawia się kolejny popyt, który zatrzymuje dalsze spadki.
Czym jest opór?
Opór to poziom cenowy gdzie wzrasta rynkowa podaż, co prowadzi do zatrzymania trendu wzrostowego. W okolicach oporu wzrasta prawdopodobieństwo, krótkoterminowej korekty. Rodzaj oporów można podzielić na horyzontalny oraz linii trendowej.
Dwa rodzaje oporu
1. Opór horyzontalny
Opór horyzontalny jest klasycznym przykładem pokazującym czym jest opór. Jest to pozioma linia lub obszar cenowy, przy którym trend wzrostowy jest zatrzymany. W zależności od sytuacji rynkowej zachowanie ceny w okolicy oporu może być różne. Można wyróżnić:
Opór jako przerwa przed dalszymi wzrostami
Jest to sytuacja, w której podczas silnego trendu wzrostowego dociera do istotnego oporu. Obecność oporu może zadziałać na traderów na dwa sposoby. Posiadacze długich pozycji mogą chcieć zredukować swoją ekspozycję licząc, że niedługo rozpocznie się spadkowa korekta. Część inwestorów, może zacząć zajmować krótkie pozycji licząc na przynajmniej krótkoterminową, spadkową korektę. Krótkoterminowa przewaga podaży doprowadza na chwilowego zatrzymania trendu wzrostowego. Jednak po wyczerpaniu się siły sprzedających ponownie przewaga przechodzi na stronę popytową. Doprowadza to do kontynuacji trendu wzrostowego.
Poniżej zachowanie kursu S&P Global Inc. w sierpniu 2012 roku. Po dojściu kursu w pobliże ważnego oporu jakim był poziom cenowy 50$ nastąpiła spadkowa korekta. Po wyczerpaniu się podaży, kurs powrócił do trendu spadkowego.
Opór i powrót do trendu spadkowego
Jest to najczęstszy przypadek podczas trendu spadkowego. Po chwilowej, wzrostowej korekcie, która zatrzymuje się w okolicach lokalnego oporu, następuje kontynuacja trendu spadkowego. Powodem takiego zachowania się kursu jest aktywacja podaży, który chce podłączyć się pod trend spadkowy po „lepszej cenie”. Jednocześnie posiadacze długich pozycji zamykają pozycje w okolicy oporu. Przykładem może być zachowanie kursu KGHM w maju 2015 roku. Po wzrostowej korekcie kurs KGHM dotarł do istotnego oporu jakim był szczyt z 31 października 2014 roku (131,4 zł). Po zatrzymaniu kursu w okolicy podaży, nastąpił powrót do trendu spadkowego.
Opór jako miejsce do średnioterminowego odreagowania
Jest to sytuacja techniczna, kiedy okolice istotnego oporu mogą być miejscem, gdzie potencjał wzrostowy się wyczerpuje. Po konsolidacji w okolicy oporu, następują średnioterminowe, spadkowe odreagowania. Przykładem może być zachowanie kursu S&P 500, które po dotarciu w okolice szczytu z 3 listopada 2015 roku rozpoczął miesięczną korektę.
2. Opór na linii trendowej (wzrostowej i spadkowej)
Opór czasem powstaje w okolicy linii trendowej. W zależności od rodzaju trendu można wyróżnić opór w okolicy linii trendu wzrostowego oraz linii trendu spadkowego. Każda z tych sytuacji wymaga innego podejścia do zarządzania pozycją.
Opór podczas trendu wzrostowego
Jest to sytuacja, kiedy podczas trendu wzrostowego, kurs dociera w okolice górnego ograniczenia linii trendowej. W takiej sytuacji część posiadaczy długich pozycji spodziewa się spadkowego odreagowania. Z tego powodu zamykają swoje pozycje po korzystniejszym (wyższym) kursie. Jednocześnie pojawiają się sprzedający, szukający w okolicy linii trendowej miejsca do zajęcia krótkiej pozycji i zagrania przeciw panującemu trendowi. Przykładem może być zachowania kursu indeksu DAX. Zbliżanie się kursu w okolice górnego ograniczenia trendu wzrostowego powodował wycofanie popytu i aktywizacje podaży. W efekcie następowała krótkoterminowa korekta.
Opór podczas trendu spadkowego
Podczas trendu spadkowego dobrym miejscem do szukania miejsca do zajęcia krótkiej pozycji są okolice górnego ograniczenia trendu spadkowego. Podczas silnego trendu spadkowego, wzrostowa korekta wyhamowuje w okolicy linii trendowej. Pojawienie się podaży oraz wycofanie się popytu doprowadza do przerwania wzrostowej korekty. Przykładem może być zachowanie kursu S&P 500 podczas bessy po pęknięciu bańki dotcom. Wraz z powrotem indeksu w okolice górnego ograniczenia trendu spadkowego następowało zatrzymanie wzrostowego odreagowania. Po nim następował powrót do trendu spadkowego.
Dodatkowe zagadnienia związane z oporem
Wśród dodatkowych zagadnień związanych z oporem jest fałszywe wybicie oraz zamiana oporu w wsparcie.
Fałszywe wybicie
Fałszywym wybiciem nazywamy taką sytuację rynkową, w której po przebiciu oporu następuje kontra strony podażowej. Najczęściej powodem fałszywych wybić jest „mechanizm stadny”, czyli sytuacja kiedy zbyt wielu traderów chce się przyłączyć do trendu wzrostowego, nie spoglądając na sytuację rynkową.
W przypadku fałszywego wybicia w trudnej sytuacji znajdują się grający „na wybicie”. Tacy traderzy po naruszeniu oporu zajmują długą pozycję, licząc na kontynuację trendu wzrostowego. Po kontrze podaży i braku realizacji scenariusza wzrostowego, traderzy są zmuszeni do zamykania długich pozycji, co jest kolejnym paliwem do spadków.
Przykładem może być sytuacja na akcjach PGNiG w 2012 roku. Opór z 16 kwietnia (4,2 zł) był kilka razy przekraczany, jednak po chwili kurs wracał poniżej oporu.
Zamiana wsparcie w opór
Jest to sytuacja, w której kurs po przebiciu ważnego wsparcia wykonuje korektę wzrostową, która zatrzymuje się w okolicy przebitego wsparcia. Następuje zamiany wsparcia w opór. Powodem pojawienia się silnej podaży w okolicy przełamanego wsparcia jest podłoża psychologicznego.
Wynika to z dwóch wzajemnie się wspierających czynników. Pierwszym są inwestorzy, którzy „spóźnili” się z zajęciem krótkiej pozycji. Korektę wykorzystują do podłączenia się po cenie korzystniejszej niż po wybiciu. Również otwierający długą pozycję w momencie przebijania wsparcia (gra przeciw trendowi) ponosili duże straty podczas ruchu spadkowego. Powrót ceny w okolicę przebitego wsparcia stwarza okazję do zamknięcia pozycji w okolicy poziomu break even. W efekcie odwracając długą pozycję, pojawia się kolejna podaż, który zatrzymuje dalsze wzrosty.
Jako przykład można podać zachowanie się kursu szwedzkiej spółki Husqvarna w 2015 roku. Po przebiciu ważnego wsparcia jakim był dołek z 20 kwietnia 2015 nastąpił ruch powrotny, który zatrzymał się w okolicy przełamanego wsparcia. Potem okolice tego poziomu przez długi czas stanowiły istotny opór.
Wsparcie i opór – podsumowanie
Analiza zachowania ceny w okolicy wsparcia lub oporu jest pomocna w stosowaniu analizy technicznej. Należy jednak pamiętać, że rynek to nie apteka, dlatego należy traktować wsparcie oraz opór jako obszary. Z tego powodu zamiast stosowania konkretnego poziomu (jednej cienkiej linii), część inwestorów używa stref wsparcia oraz oporu. Czyli obszarów, które gromadzą zwiększone zlecenia kupna oraz sprzedaży. Czasami takie obszary nazywany jest strefami popytu i podaży.
- Poziom wsparcia i oporu pojawia się w istotnych obszarach cenowych, które można zidentyfikować na wykresach cenowych,
- Wsparcie i opór to obszary zwiększonego prawdopodobieństwa zatrzymania trendu,
- Wsparcie i opór może przybierać kształt horyzontalny jak i linii wsparcia i oporu,
- Taktyka gry zależy od panującego trendu.
Powiązane wpisy:
Czym jest Interwał Czasowy (TF, Time Frame)? Czym jest trend? Definicja, analiza trendu Strategia Heiken Ashi – na czym polega? Teoria Dowa – na czym polega? Założenia Wstęga Bollingera – czym jest? Interpretacja Wskaźnik FI (Force Index) – czym jest? Wskaźnik ULT (ultimate oscillator) – czym jest? Wskaźnik zmienności ATR – czym jest? 
Indeks zmienności/strachu VIX – czym jest? Strategia Overbalance – na czym polega?
