Trader dokonujący transakcji na rynku towarowych kontraktów terminowych prędzej czy później spotka się ze zjawiskiem contango oraz backwardation. Są to nieodłączne elementy rynku terminowego. Backwardation jest to sytuacja rynkowa, w której cena spot instrumentu bazowego jest wyższa, niż cena terminowa widoczna w kontraktach futures. Jednym z powodów takiego zjawiska jest wyższy obecny popyt, niż ten przewidywany w przyszłości. W efekcie, cena bieżąca np. surowców jest wyższa niż oczekiwania rynku, co do kształtowania się ceny w przyszłych miesiącach lub kwartałach. Taka sytuacja może wynikać np. z niedoborów towarów w obecnej chwili i ich nadpodaży w przyszłości. Część traderów wykorzystuje backwardation do sprzedaży instrumentu po cenie spotowej oraz kupienia kontraktu futures z niższą ceną wykonania. Backwardation – co to jest?
Krzywa kontraktów z backwardation charakteryzuje się spadkowym nachyleniem (im dalszy termin wykonania kontraktu terminowego, tym cena niższa).
Co to jest backwardation?
Backwardation podobnie jako contango wywodzi się z brytyjskiego rynku papierów wartościowych. W przypadku contango, jest to sytuacja rynkowa, kiedy cena terminowa jest wyższa od ceny rynkowej (spot). W przypadku backwardation sytuacja jest odwrotna. To cena spotowa jest wyższa od ceny terminowej. Po pewnym czasie terminy przeszły do słownika amerykańskich finansistów. W efekcie, contango oznaczał “normal market”, z kolei backwardation zastąpił dawniejszą formę “inverted market”. W Polsce dawniej określano backwardation jako deport.
Z racji tego, że cena terminowa jest różna od spotowej to na “normalnym” rynku cena terminowa będzie zbliżała się do ceny rynkowej. W efekcie, “książkowe” backwardation może wspierać inwestorów grających po “długiej stronie rynku”. Jednak należy pamiętać, że taka sytuacja może pojawić się w sytuacji, kiedy na rynku panuje duży niedobór towaru obecnie oraz spodziewany jest wzrost podaży dobra w dłuższym okresie. W takiej sytuacji popyt winduje obecną cenę, jednak rynek jest świadomy, że ta nierównowaga zniknie. Rynek dyskontuje, że w przyszłości równowaga powróci, co znajduje odzwierciedlenie w cenie terminowej.
Z drugiej strony efekt backwardation może wynikać z zakładanego znacznego spadku popytu, co prowadzi do nierównowagi między podażą i popytem. W wyniku nadpodaży, cena w przyszłości może być niższa niż obecna. Dlatego backwardation to przyłożenie przez rynek dyskonta do obecnej ceny. W takiej sytuacji domknięcie backwardation może się dokonać poprzez spadek ceny spot, a nie wzrostu ceny terminowej.
Warto pamiętać, że cena kontraktów terminowych zawiera w sobie oczekiwania rynku co do kształtowania się przyszłej podaży i popytu, koszty finansowania i magazynowania. W krótkim terminie na cenę wpływają różne zaburzenia, które mogą zachwiać relacją między podażą i popytem. Przykładem mogą być konflikty zbrojne, klęski żywiołowe, pandemia, czy strajki.
W efekcie, zwykły model wyceny kontraktu terminowego może być zaburzony przez wydarzenia mające wpływ na ceny bieżące i przyszłe. Rezultat może w skrajnym przypadku spowodować “rozjazd” między ceną rynkową, a terminową (ceny przez pewien czas mogą poruszać się w różnym kierunku).
Rolowanie
Rolowanie kontraktów terminowych to zachowanie traderów, którzy nie chcą doprowadzić do fizycznej realizacji kontraktu terminowego. W tym celu zamykają pozycję (długą lub krótką) z najbliżej wygasającym kontraktem terminowym i otwierają tą samą pozycję (długą lub krótką) w następnym kontrakcie terminowym. Dzięki temu inwestor nadal utrzymuje poprzednią pozycję, ale nie ma ryzyka wykonania kontraktu terminowego. W przypadku, kiedy istnieje backwardation, nowa cena terminowa będzie niższa od obecnej ceny spotowej.
Teoretycznie takie rolowanie daje szansę na domknięcie luki między ceną kontraktu i ceną rzeczywistą. Jednak cena w tym czasie może poruszać się w następujący m.in. sposób:
- Cena terminowa dalej spada, a cena rynkowa utrzymuje się na dotychczasowym poziomie. W efekcie, powiększa się backwardation. Następnie cena spotowa “dorównuje” do ceny terminowej. W takiej sytuacji inwestor zajmując długą pozycję licząc na “domknięcie” backwardation traci pieniądze.
- Cena terminowa dalej spada, a cena rynkowa utrzymuje się na dotychczasowym poziomie. W efekcie, powiększa się backwardation. Jednak po pewnym czasie cena terminowa nadrabia zaległości i zrównuje się z ceną rynkową. Następnie cena spotowa “dorównuje” do ceny terminowej.
- Cena terminowa pozostaje bez zmian, za to cena spotowa spada poniżej ceny terminowej. W efekcie, powstaje rynkowe contango. Wraz ze zbliżaniem się kontraktu do wygaśnięcia, cena terminowa spada i zrównuje się z ceną spot.
- Zarówno cena spot, jak i terminowa znacznie spada o podobną wielkość. W efekcie, backwardation pozostaje nadal, jednak na niższym poziomie cenowym. Następnie następuje domknięcie backwardation, ale na niższym poziomie cenowym niż otwarcie “zrolowanej” pozycji. W efekcie, trader, który zrolował kontrakt i zajął długą pozycję licząc na domknięcie luki stracił pieniądze.
Backwardation – arbitraż
Pojawienie się backwardation zachęca część traderów do budowania transakcji arbitrażowych, które mają za zadanie zgarnięcie zysku bez ryzyka. Traderzy uważają, że obecna cena rynkowa jest za wysoka względem ceny terminowej. Z tego powodu zajmują dwie przeciwstawne pozycje. Sprzedają krótko dane aktywo po cenie rynkowej oraz kupują kontrakt terminowy na dane aktywo. Oczywiście arbitraż stosują inwestorzy z „grubymi portfelami”. Arbitraż eliminuje w długim okresie zbytni rozjazd między ceną terminową, a rynkową.
Podsumowanie
Backwardation jest specyficzną sytuacją rynkową, kiedy cena rynkowa (spot) jest wyższa od ceny terminowej. Może to być spodziewane szeregiem zdarzeń, jednak zawsze jest spowodowane oczekiwaniami rynkowymi, co do nierównowagi podaży i popytu. Może to wynikać np. z nagłego wzrostu popytu za którym nie nadążyła podaż. W efekcie, bieżąca cena rynkowa rośnie, ale rynek spodziewa się, że w przyszłości podaż nadąży za zmianą popytu. Z tego powodu cena terminowa jest niższa. Innym przypadkiem jest sytuacja, kiedy rynek spodziewa się gwałtownego spadku popytu w przyszłości. W efekcie, niższa cena kontraktu terminowego dyskontuje przyszłą nadpodaż na rynku. Część inwestorów korzysta z backwardation tworząc strategie arbitrażowe.
Powiązane wpisy:
Contango – co to jest? Na czym polega? 
Strategia Heiken Ashi – na czym polega? Teoria Ganna – na czym polega? Założenia Teoria Dowa – na czym polega? Założenia 
Na czym polega gra na spadki? 
Na czym polega Backtesting (backtest)? 
Grid Trading – na czym polega gridowanie? Strategia Overbalance – na czym polega? 
Scalping na rynkach finansowych – na czym polega? 
Short squeeze – czym jest i jak czym polega?
