Wynik netto jest jedną z najważniejszych pozycji w rachunku zysków i strat (RZiS). Wielu inwestorów pierwsze co robi podczas wstępnej analizy dowolnej spółki to spogląda na przychody oraz wynik czy firma wygenerowała zysk netto czy stratę netto. Początkujący inwestorzy szukają okazji inwestycyjnych wybierając spółki z niskim wskaźnikiem ceny do zysku (C/Z, P/E).
Wspomniany wskaźnik powstaje w wyniku podzielenia kapitalizacji spółki przez zysk netto. Również zysk netto jest istotny dla inwestorów dywidendowych, którzy lubią spółki regularnie podnoszące wielkość dywidendy i mające niskie payout ratio. Wskaźnik payout ratio informuje jaka część zysku netto jest wypłacana akcjonariuszom w formie dywidendy. Jak widać zysk netto jest składową wielu wskaźników. Z tego powodu każdy uczestnik rynku kapitałowego powinien wiedzieć czym jest zysk netto, strata netto oraz jak obliczyć wynik finansowy. W dzisiejszym artykule czytelnik odpowiedzi na następujące pytania:
- Czym jest zysku netto i straty netto?
- Jak obliczyć wynik finansowy?
- Gdzie znajduje się informacja o wyniku finansowym w sprawozdaniu finansowym?
Definicja zysku netto
Zysk netto jest to taki wynik finansowy, który jest wyliczany w poprzez odjęcie od przychodów, wszystkich kosztów (w tym podatków) przy zastosowaniu zasady memoriałowej czy współmierności przychodów i kosztów. Jeśli przychody są większe od kosztów, wtedy spółka generuje zysk netto. W finansach do określenia zysku netto używa się czasami skrótu EAT (Earnings After Taxes).
Zysk netto jest jednym ze źródeł wzrostu kapitału własnego. Osiągnięcie zysku netto jest głównym celem działalności gospodarczej większości firm prywatnych. Zysk netto jest także ważną informacją dla managerów firmy, ponieważ informuje o tym, że działalność firmy jest rentowna. Pomijając kwestie efektywnego zarządzania kapitałem, generowanie zysku może zachęcać firmę do zwiększania skali działania, przejmowania konkurentów albo rozszerzanie oferty produktowej. Można zatem powiedzieć, że zysk netto pełni następujące funkcje:
- informacyjna
- motywacyjna
Informacyjna funkcja zysku netto polega na tym, że informuje o tym czy działalność przedsiębiorstwa jest na tyle rentowna aby zwiększać skalę działania. Spadek zysku netto może także zachęcić managerów do wprowadzenia oszczędności (np. zwolnić część pracowników).
Funkcja motywacyjna polega na tym, że może zachęcać firmę do zwiększania lub utrzymania efektywności operacyjnej. Zysk netto może być jednym z KPI-ów od których zależą premie motywacyjne dla zarządu oraz pracowników. Z kolei właściciele mogą być motywowani do wymagania zysku netto z powodu możliwości otrzymania dywidendy.
Zysk netto to pojęcie księgowe
Warto pamiętać, że zysk netto jest pojęciem księgowym. Oznacza to, że nie jest on równoznaczny z przypływem środków gotówkowych na konto. O zmianie poziomu gotówki w przedsiębiorstwie informują przepływy pieniężne (operacyjne, inwestycyjne i finansowe).
Zysk netto powinien być głównym komponentem operacyjnych przepływów pieniężnych. Jednak czasami zysk netto jest tylko na papierze, ponieważ może pochodzić z przeszacowania aktywów czy rozwiązaniu rezerwy. Wtedy różnica między zyskiem netto na przepływami z działalności operacyjnej są bardzo duże. Innym przykładem kiedy poziom zysku netto znacznie różni się od przepływów operacyjnych są duże zmiany w kapitale obrotowym. Wtedy znaczna część zysku netto jest konsumowana przez zwiększenie stanu zapasów, opłacenie dostawców czy finansowanie odbiorców (wzrost należności).
Dla niektórych firm zysk netto nie jest główną kategorią raportową. Jako przykład można podać wiele spółek będących REIT-ami. Jeśli firma zarządza np. nieruchomościami na wynajem wtedy wśród kosztów znajduje się amortyzacja, która nie jest przecież kosztem gotówkowym. Co więcej z reguły ceny nieruchomości wraz z upływem czasu rosną zamiast spadać. Z tego powodu opracowany został wskaźnik FFO (Funds from Operation). FFO to zysk netto powiększony o amortyzację i deprecjację oraz straty na sprzedaży aktywów. Wynik dodawania pomniejszony jest o przychody odsetkowe oraz zysk ze sprzedaży aktywów.
Zysk netto – wzór
Na samym początku aby wyliczyć zysk netto należy zestawić ze sobą wszystkie rozpoznane przychody i współmierne z nimi koszty. Taki wynik finansowy nazywa się zyskiem brutto. Od zysku brutto przedsiębiorstwo musi zapłacić podatek dochodowy (CIT). Kiedy zysk brutto zostanie pomniejszony o podatek dochodowy, powstaje wynik netto. Warto pamiętać, że podatek CIT nie jest wyliczany od księgowego zysku brutto, ponieważ koszty księgowe nie zawsze są zaliczane do kosztów uzyskania przychodów.
Definicja straty netto
Strata netto jest to taki wynik finansowy, który jest wyliczany w poprzez odjęcie od przychodów, wszystkich kosztów (w tym podatków) przy zastosowaniu zasady memoriałowej czy współmierności przychodów i kosztów. Jeśli przychody są mniejsze od kosztów, wtedy spółka generuje stratę netto.
Strata netto jest jednym ze źródeł spadku kapitału własnego. Kiedy przedsiębiorstwo raportuje stratę netto, wtedy managerowie otrzymują informację, że działalność przedsiębiorstwa nie jest rentowna. Oczywiście powodów wygenerowania straty netto może być bardzo dużo. Powodami mogą być:
- Nierentowna działalność operacyjna firmy
- Klęski naturalne
- Zdarzenia jednorazowe (np. odpisy aktywów)
- Wzrastające koszty odsetkowe
Pomijając kwestie efektywnego zarządzania kapitałem, generowanie stratę może zachęcać firmę do wprowadzenia oszczędności, które miałyby ograniczyć koszty. Można powiedzieć, że strata netto pełni funkcje:
- informacyjną
- motywacyjną
Informacyjna funkcja straty netto polega na tym, że informuje o tym że działalność operacyjna przedsiębiorstwa wymaga poprawy. Może to być spowodowane zbyt dużymi kosztami w stosunku do skali przychodów. Czasami strata netto jest celowym działaniem managerów, którzy stosują strategię „rośnięcia za wszelką cenę”. Wtedy firma wydaje duże środki na akwizycję klientów. Taka strategia jest szczególnie popularna w przypadku firm działających w modelu SaaS. Czasami powiększające się straty netto mogą zachęcić firmę do restrukturyzacji działalności (np. sprzedaż nierokujących segmentów biznesu).
Funkcja motywacyjna polega na tym, że może zachęcać firmę do poprawy wyników operacyjnych przedsiębiorstwa. Wynika to z tego, że dla wielu managerów bonusy uzależnione są od osiągnięcia zysku netto.
Strata netto to pojęcie księgowe
Strata netto jest pojęciem księgowym. Oznacza to, że strata nie jest równoznaczna z odpływem środków gotówkowych z konta firmy. Strata netto może wynikać np. z przeszacowania aktywów albo zawiązania rezerwy na przeterminowane należności. Czasami zdarza się, że spółka generuje stratę netto a przepływy operacyjne są dodatnie. Powodem takiej sytuacji może być:
- Wysoka amortyzacja
- Inne niegotówkowe koszty obciążające wynik netto
- Pozytywny wpływ kapitału obrotowego netto (spadające zapasy i należności oraz rosnące zobowiązania handlowe)
- Zapłata przez klientów za długoterminowe usługi „z góry”
Szczególnie ciekawy jest ostatni podpunkt. Jest to sytuacja kiedy przedsiębiorstwo oferuje możliwość zapłaty za długoterminowe usługi (np. oprogramowanie) „z góry”. Oferuje przy tym duże rabaty co zachęca klientów do skorzystania z takiej oferty. Przychody w takiej sytuacji rozpoznawane są ratalnie (np. liniowo), natomiast gotówka już wpłynęła na konto. Jeśli takich klientów jest odpowiednio dużo, to mimo generowania strat operacyjnych przedsiębiorstwo jest w stanie generować dodatnie przepływy pieniężne. Po prostu przychody przyszłych okresów „zasypują” dziury wynikające ze straty operacyjnej czy netto. Taka sytuacja trwa tak długo jak firma dynamicznie zwiększa liczbę klientów.
Wynik netto nie zawsze powinien być głównym wskaźnikiem mierzenia efektywności operacyjnej. W przypadku spółek rosnących lepszym sprawdzeniem czy biznes ma zdrowe podstawy nie jest poziom zysku lub straty netto ale relacje między CAC (koszt akwizycji klienta) a LTV (wartością klienta). Jeśli długoterminowa wartość klienta jest wyższa niż koszt jego akwizycji to obecne straty netto z powodu wysokich kosztów marketingu i sprzedaży nie są istotne. Tego typu analiza może być stosowana na przykład w przypadku młodych firm działających w modelu SaaS.
Jak obliczyć stratę netto?
Na samym początku aby wyliczyć zysk netto należy zestawić ze sobą wszystkie rozpoznane przychody i współmierne z nimi koszty. Taki wynik finansowy jeśli jest ujemny nazywamy stratą brutto. Strata brutto powstaje kiedy przychody wygenerowane przez przedsiębiorstwo są mniejsze niż współmierne nim koszty. Jeśli spółka wygenerował stratę brutto i nie nastąpiły znaczne ulgi podatkowe to przedsiębiorstwo generuje stratę netto. Czasami strata netto powstaje mimo wygenerowania przez spółkę zysku brutto. Sytuacja taka ma miejsce kiedy koszty podatkowe są wyższe od zysku brutto.
Wynik finansowy w sprawozdaniu finansowym
Jak już zostało wspomniane wcześniej, wynik netto jest widoczny w każdym sprawozdaniu finansowym w Rachunku Zysków i Strat (RZiS). Jak widać na grafice poniżej, Forte S.A. osiągnęło w 2021 roku 110,895 mln zł zysku netto (w tym 110,829 mln zł dla akcjonariuszy jednostki dominującej). W sprawozdaniu widoczne jest to w pozycji zysk (strata) okresu.
Oprócz RZiS, zysk netto pojawił się także w sprawozdaniu finansowym w przepływach operacyjnych oraz w zmianach w kapitale własnym w pozycji „zyski zatrzymane” i „wynik bieżący”.
Powiązane wpisy:
Czym jest zysk/strata brutto (EBT)? Jak obliczyć? Co to jest EBIT? Jak obliczyć? Wzór 
Punkty swapowe – co warto o nich wiedzieć? Jak je obliczyć? Analiza 5C – na czym polega? Jak ją wykonać? 
Short squeeze – czym jest i jak czym polega? 
Poznaj zasady inwestowania Warrena Buffeta 
Wartość godziwa i wycena spółki na giełdzie Złota i srebrna reguła bilansowa 
Kanał Donchiana – czym jest? Jak z niego korzystać? 
Profil wolumenu – czym jest i jak działa?
