Fork to aktualizacja sieci blockchain, zmiana w podstawowym protokole łańcucha bloków. Pojawia się, gdy społeczność chce zmodyfikować dotychczasowe zasady. Jeśli zmiany są naprawdę poważne, określane są jako hard fork, a łańcuch może nawet się rozdzielić, tworząc drugi blockchain.
Czym jest fork w krypto?
Jak wskazuje nazwa, blockchain składa się z połączonych ze sobą bloków, z których każdy zawiera trwały zbiór danych. Działa on według przyjętych na początku zasad, które z czasem mogą jednak wymagać zmiany. Taka ewolucja jest naturalna, ponieważ blockchain opiera się na oprogramowaniu, które koncepcyjnie się starzeje. Z czasem musi być ono aktualizowane, by uwzględnić zmieniającą się rzeczywistość.
Sieci blockchain weryfikują transakcje za pomocą mechanizmów konsensusu, konieczne jest zatem, aby każdy węzeł korzystał z tej samej wersji oprogramowania. Jako że blockchainem nie zarządza scentralizowana władza, decyzja o ewentualnym uaktualnieniu protokołu wymaga zgody użytkowników sieci. To społeczność decyduje, jak należy zmienić protokół i które nowe funkcje dodać.
Fork zmienia wersję oprogramowania w węzłach, które akceptują aktualizację. Jej odrzucenie w przypadku hard forka uniemożliwia węzłowi dalszy udział w zmodyfikowanym łańcuchu bloków. Jest on za to nadal kompatybilny z innymi węzłami, które nie zostały zaktualizowane. Powoduje to problemy, które mogą prowadzić do powstania nowego protokołu, wyposażonego we własny token i osobny ekosystem.
Czasami zdarzają się także przypadkowe forki, gdy dwóch górników wydobywa blok w tym samym czasie. Problem taki jest jednak szybko rozwiązywany, a sieć pozostaje całością.
Rodzaje forków – soft i hard fork
Biorąc pod uwagę tryb wprowadzania i wynik forków, aktualizacje blockchaina można podzielić na dwie główne grupy:
Soft fork
Są to proste ulepszenia kodu lub zasad łańcucha bloków. Blockchain zachowuje swoje podstawowe funkcje, zaś wprowadzone zmiany są wstecznie kompatybilne, zgodne z zapisami przed aktualizacją. Gdy uczestnicy sieci zgodzą się na te zmiany, zaktualizowana wersja zostanie zintegrowana ze starą siecią.
Hard Fork
Zmiany blockchaina podczas hard forku nie są kompatybilne wstecz. Oznacza to, że oprogramowanie łańcucha bloków jest zmieniane w takim stopniu, że nie można go zintegrować z poprzednią wersją. Jeśli decyzja o przeprowadzeniu tej aktualizacji była jednomyślna, górnicy lub walidatorzy w sieci aktualizują swoje oprogramowanie do nowej wersji i utrzymują jednolity łańcuch.
W przeciwnym wypadku nastąpi rozwidlenie łańcucha, który podzieli się na dwa niezależne blockchainy. Jeśli do tego dojdzie, zmienić się może bardzo wiele: rozmiar bloku, czas jego generowania, maksymalna liczba tokenów, trudność wydobycia czy wysokość nagrody.
Wbrew potocznej opinii, choć hard fork może prowadzić do powstania nowego blockchaina, nie jest to konieczne, co udowodniły liczne aktualizacje Ethereum.
Dlaczego dochodzi do forków?
Istnieje bardzo wiele powodów, a każda lista będzie niekompletna. Najczęściej są to jednak:
- Poprawa bezpieczeństwa. Wraz z rozwojem technologii zmieniają się narzędzia używane przez hakerów. Twórcy blockchaina muszą aktualizować algorytmy, aby zapobiegać włamaniom i złośliwym atakom.
- Zmiany wydajności. Pierwsze łańcuchy bloków, takie jak Bitcoin, są nieefektywne w skalowaniu. Sieć staje się przeciążona, powodując spowolnienie transakcji i wzrost kosztów. Aktualizacja pomaga rozwiązać te problemy.
- Nowe funkcje. Programiści mogą chcieć dodać nowe możliwości, choćby zwiększając kompatybilność. Forki pomagają we wdrażaniu funkcji żądanych przez część społeczności.
- Cofanie transakcji. Fork może pomóc odzyskać środki utracone w wyniku fałszywych transakcji lub włamań. Może to być konieczne dla utrzymania zaufania użytkowników do sieci.
- Rozwiązanie sporu. Czasem nie ma innego wyjścia niż podzielić sieć, gdy dotychczasowa społeczność rozpada się na dwa obozy, które nie są w stanie się porozumieć.
Choć hard fork kryptowaluty może kosztować sporo nerwów, bywa on także opłacalny. Kiedy łańcuchy się rozdzielają, z reguły następuje airdrop nowego tokena dla dotychczasowych posiadaczy monety na starym łańcuchu.
Znaczenie forków
Forki mogą mocno wpłynąć na blockchain i powiązaną z nim kryptowalutę, gdyż zakłócają istniejącą dotąd równowagę. Zwłaszcza hard forki mogą powodować niepewność wśród użytkowników danej waluty i stanowić ryzyko dla projektu.
Z drugiej strony, umożliwiają one programistom tworzenie nowych sieci blockchain i monet przy użyciu już gotowych repozytoriów. Soft forki są z kolei pomocne, jeśli chodzi o ulepszanie istniejących sieci, szczególnie pod względem bezpieczeństwa i funkcjonalności.
Hard forki pozwalają na większą elastyczność w dokonywaniu aktualizacji protokołu, ponieważ programiści nie muszą dbać o to, aby nowe zasady pasowały do starych założeń. Soft forki z kolei są wygodniejsze dla użytkowników, ponieważ nie muszą oni wykonywać żadnych działań, aby pozostać w łańcuchu.
Ciekawe podejście prezentuje Vitalik Buterin, który uważa, że o ile hard forki są opcjonalne, o tyle soft forki nie dają użytkownikom wyboru, czy zaakceptować zmiany.
Ważniejsze forki Bitcoina
Bitcoin powstał w roku 2009 i pierwsze pięć lat przebiegło spokojnie, za to potem nastąpiły liczne rozwidlenia łańcucha.
Bitcoin XT (2014)
Powodem rozgałęzienia było dążenie do osiągnięcia do 24 transakcji na sekundę poprzez zwiększenie rozmiaru bloku z 1 do 8 MB. Projekt początkowo odniósł sukces, jednak szybko został porzucony i dziś nie jest już dostępny.
Bitcoin Classic (2016)
Kiedy XT upadł, niektórzy programiści dokonali nowej próby zwiększenia rozmiaru bloku, tym razem do 2 MB. Ten fork Bitcoina spotkał się z początkowym zainteresowaniem i przez chwilę miał nawet 200 000 węzłów. Potem zainteresowanie opadło, choć projekt w formie szczątkowej istnieje do dziś.
Bitcoin Unlimited (2016)
Fork zagadka: twórcy projektu opublikowali kod, ale nie określili, jakiego rodzaju rozgałęzienia będzie on wymagać. Projekt pozwalał górnikom decydowanie o rozmiarze ich bloków. Pomimo pewnego zainteresowania, Bitcoin Unlimited ostatecznie nie zyskał akceptacji.
SegWit (2017, soft)
SegWit ma na celu zmniejszenie rozmiaru transakcji, umożliwiając zapisanie większej ich ilości jednocześnie. SegWit był technicznie soft forkiem, jednak mógł wpłynąć na powstanie kolejnych hard forków.
Bitcoin Cash (2017)
Był on reakcją na SegWit, sposobem na uniknięcie tej aktualizacji protokołu. Pozwala na bloki wielkości 32 MB. Pozostaje on najbardziej udanym hard forkiem Bitcoina, jego zaś z kolei forkiem jest opisywany wcześniej projekt eCash.
Bitcoin Gold (2107)
Twórcy zamierzali przywrócić możliwość wydobycia za GPU, ponieważ uznali, że wydobycie stało się zbyt kosztowne i zagraża decentralizacji kryptowaluty. BTG istnieje do dziś, lokuje się jednak poza Top 100 krypto.
Bitcoin SV (2018)
Nie jest to fork BTC, ale Bitcoin Cash. Firmowany przez Craiga Stevena Wrighta, przedstawiającego się jako Satoshi Nakamoto. Powiększył on rozmiar bloku do 128 MB i jest reklamowany jako jedyny prawdziwy Bitcoin.
Taproot (2021, soft)
Soft fork, pierwsza duża aktualizacja od czasów SegWit. Wdrożyła 3 propozycje nazwane Schnorr, MAST i Tapscript. Aktualizacje poprawiły skalowalność, zwiększyły prywatność oraz funkcjonalność, uwzględniając m.in. obsługę Lighting Network.
Jak dotąd było 105 forków Bitcoina, a prawdziwą kopalnią informacji o nich jest strona ForkDrop.io
Ważniejsze forki Ethereum
Po dwuletnich przygotowaniach, w tym opracowaniu whitepaper oraz przeprowadzeniu ICO, sieć Ethereum wystartowała w roku 2015, zaś jej pierwsza wersja nosiła nazwę Frontier. Przeprowadzono od tego czasu wiele forków, tutaj skupimy się tylko na najważniejszych.
ETH Classic (2016, DAO hack)
Fork był reakcją na kradzież 3,6 miliona ETH w wyniku ataku na The DAO. Większość górników zgodziła się na hardfork w celu anulowania tej transakcji, jednak ok. 15% odmówiło i pozostało pozostało przy starej platformie, która przyjęła nazwę Ethereum Classic.
Bezpieczne hardforki
Ethereum przeszło wiele hardforków, jednak na ogół były one akceptowane przez społeczność i nie wywołały rozbicia łańcucha. Były to takie aktualizacje, jak Byzantium, Istanbul czy Muir Glacier.
Beacon Chain (2020)
Zaplanowany hard fork, który służył przetestowaniu konsensusu PoS przed jego szerokim wdrożeniem. Działał on w połączeniu z oryginalnym łańcuchem PoW.
Paris (2022, The Merge)
Wyłączenie algorytmu wydobywania Proof of Work i całkowite przejście na Proof of Stake. Bardzo znacząca aktualizacja, która miała również swoje nieplanowane konsekwencje.
ETHW i ETHF (2022)
Dzień po The Merge uruchomiono dwa hard forki sieci, mające na celu dalszą obsługę Ethereum w oparciu o algorytmu konsensusu PoW. Eksperyment się nie udał. Z tej dwójki większe jest ETHW, mimo to ma ono kapitalizację ledwie 0,1% ETH
Okazuje się, że na pozór nudna historia forków może być równie interesująca jak film sensacyjny i podobnie jak w nim, w tle zawsze są wielkie pieniądze. Choć nadmierna ilość rozgałęzień może osłabić protokół, osłodą mogą być darmowe monety, które otrzymujemy przy okazji.
Powiązane wpisy:
Czym jest Hard cap i Soft cap? 
Czym jest Blockchain? Wszystko co trzeba wiedzieć 
Hodl – co to znaczy? Kim jest Hodler? 
Czym jest ATH (All Time High) i ATL (All Time Low)? 
Czym jest Lightning Network (LN)? 
Trading kryptowalut – czym jest? Jak zostać traderem? 
Czym jest i na czym polega Wash Trading? 
Czym jest i jak działa portfel Electrum? 
Co to jest Web 3.0 (Web3)? Wyjaśnienie 
Indeks Crypto Fear & Greed – co to jest?
