Czym jest opłata za gaz (gas fee) oraz Gwei w sieci Ethereum?

Gaz dla sieci Ethereum jest tym, czym benzyna dla samochodu. Możemy narzekać, że jest droga, ale co z tego – bez niej nigdzie nie pojedziemy. Humor może poprawić nam fakt, to dzięki naszym opłatom za gaz ta wielka sieć w ogóle może funkcjonować.

Czemu służy opłata za gaz?

Ethereum, a szerzej blockchain, pozwala na wiele niesamowitych rzeczy. W ciągu paru minut możemy przesłać dowolną kwotę na drugi koniec świata, zabezpieczyć dane przed sfałszowaniem, stworzyć zdecentralizowaną aplikację (dApp). Niestety, nic nie ma za darmo.

W przeciwieństwie do systemów transakcyjnych banków, blockchainy są obsługiwane przez górników lub walidatorów. To oni przetwarzają nasze transakcje i zapisują je w łańcuchu bloków. Taka praca wymaga sprzętu, nośników danych, energii i wysokiej klasy specjalistów. Aby używać tej infrastruktury, musimy ponieść koszta, określane jako opłata za gaz. Zachęci to do pracy nowych walidatorów i przyczyni się do rozwoju sieci.

Obok rozwiązania kwestii wynagrodzenia, opłata za gaz ma także inną funkcję. Zniechęca do publikowania setek tysięcy spamerskich transakcji, mogących zablokować sieć. Jeśli nie było by żadnych opłat, zaspamowanie i wyłączenie sieci przez kilku zdolnych programistów byłoby jak najbardziej wykonalne. Opłata za gaz sprawia, że nie jest to opłacalne.

Co to jest Gwei, opłata za gaz i Gas Limit

Zanim zagłębimy się w dalsze rozważania, ustalmy co to jest Gwei, oraz poznajmy inne pojęcia związane z kosztami transakcyjnymi Ethereum.

• Opłata za gaz (Gas Fee ) – ilość kryptowaluty pobierana za realizację transakcji
• Limit gazu (Gas Limit) – maksymalna liczba jednostek gazu, jaką może zużyć transakcja; ustalana przez użytkownika
• Cena gazu (Gas Price) – kwota, jaką płacisz za jednostkę gazu, ustalana w Gwei
• Gwei – jednostka używana do określania cen gazu, jedna miliardowa część ETH

Jak działa system opłat w Ethereum

Opłatę za gaz wyliczamy, mnożąc ilość gazu zużywaną do wykonania określonej operacji, przez jego cenę. Opłata jest pobierana niezależnie od tego, czy transakcja zakończy się sukcesem, czy niepowodzeniem.

Widać więc, że mamy dwie podstawowe zmienne płaconej ceny:

• ilość gazu wymaganego, aby przetworzyć transakcję, zależna od obciążenia sieci,
• cena gazu, która jest powiązana z ceną ETH.

Przesyłając transakcję, sam ustalasz ilość gazu, jaką chcesz zapłacić. Im więcej zaoferujesz, tym większe prawdopodobieństwo że Twoja transakcja znajdzie się w kolejnym bloku. Jeśli zaoferujesz za mało, ​transakcja może zostać zrealizowana z opóźnieniem lub wcale. Jeśli za dużo, możesz zmarnować część ETH. Jak można określić, ile warto zapłacić?

Pssst! A czy wiesz, że na giełdzie kryptowalut Binance możesz otworzyć konto z dożywotnim 20% rabatem prowizje? :)

Opłata za gaz Ethereum jest podzielona na dwa składniki: opłata bazowa (base fee) i premia dla walidatora (priority fee).

Opłata bazowa jest ustalana przez protokół i oznacza minimalną kwotę wymaganą, aby transakcja została uznana za ważną. Premia dla walidatora to napiwek, który dodajesz do opłaty bazowej, aby walidator miał motywację, by umieścić ją w następnym bloku.

Transakcja, która nie przewiduje premii dla walidatora jest technicznie ważna, ale jest mało prawdopodobne, że zostanie wykonana, ponieważ nie przynosi mu żadnego zysku.

Dlaczego gaz ETH jest drogi?

Jest kilka przyczyn tego stanu rzeczy:

Duża liczba użytkowników

Pod koniec roku 2023 r. na całym świecie istniało około 245 milionów unikalnych portfeli ETH. Zakładając, że tylko połowa z nich chciałaby wykonać 1 transakcję miesięcznie, daje to 120 milionów transakcji na miesiąc i 4 miliony tx na dobę. Tymczasem Ethereum potrafi przetworzyć obecnie około 1 miliona transakcji na 24 godziny. Ogromny popyt spotyka się więc z niewystarczającą podażą, co prowadzi do zawyżania premii, płaconych walidatorom. Oczywiście, ściśle związane jest to z cyklem rynkowym i o ile w bessie mało kto wykonuje transakcje, to hossa krypto winduje ceny gazu na bardzo wysokie poziomy.

Wciąż niewystarczająca wydajność

Wbrew przekonaniu wielu użytkowników, przejście Ethereum na model konsensusu Proof of Stake bynajmniej nie obniżyło opłat transakcyjnych. Zmiana górników na walidatorów nie zwiększyła skokowo pojemności sieci. Taka zmiana zajdzie dopiero po wdrożeniu aktualizacji The Surge, pozwalającej na szerokie użycie rollupów. Wydajność może wzrosnąć nawet do 100 000 TPS, pełne wdrożenie tej technologii nastąpi jednak dopiero za kilka lat

Rozwój DeFi i NFT

W dużym stopniu przyczyniają się one do rosnącego zapotrzebowania na przetwarzanie transakcji. Choć obecnie dużą rolę odgrywają rozwiązania warstwy 2 oraz inne łańcuchy, Ethereum wciąż obsługuje przeważającą część rynku zdecentralizowanych finansów (DeFI) jak również tokenów niewymiennych (NFT).

Pora dnia lub tygodnia

Podobnie jak w przypadku autostrady, przepustowość Ethereum znacznie różni się w zależności od tego, kiedy chcemy wykonać transakcję. O ile sieć jest z zasady mocno obłożona w dni powszednie, to niedziele i święta pozwalają wykonać transakcję taniej.

Złożoność transakcji

Przesłanie ETH na inny adres jest jednym z najprostszych zadań. Inne mogą być znacznie bardziej skomplikowane i wymagać większej ilości interakcji z siecią. Przykładem jest realizacja złożonych smartkontraktów, jak wymiana tokenów ERC-20 czy transakcje na tokenach NFT. Każdy smartkontrakt jest osobnym programem i może mieć różne wymagania, co generuje różne ceny jego wykonania.

Optymalizacja kosztów transakcyjnych w sieci Ethereum

Choć nie możemy całkiem wyeliminować problemu wysokich opłat transakcyjnych, da się nieco obniżyć koszty. Najpopularniejsze rozwiązania to:

1. Użycie innego łańcucha bloków. Choć Ethereum to standard branży, większość usług DeFi czy NFT możemy znaleźć już także na innych łańcuchach, jak Avalanche, Solana czy BNB Chain. Koszt transakcji może być znacznie niższy, wynosząc ułamki centa.
2. Użycie rozwiązań warstwy 2. Dzięki rollupom ten segment rozwija się bardzo dynamicznie. Arbitrum, Optimism, Mantle, Polygon – wybór jest ogromny, a nasza transakcja i tak finalnie zostanie zapisana w łańcuchu Ethereum.
3. Wcześniejsze zaplanowanie transakcji. Zaplanowanie jej realizacji na niedzielę lub późny wieczór może obniżyć nasze koszty o 50%. Nie korzystaj z sieci w okresie ogromnego obłożenia, spowodowanego np. debiutem popularnego tokena.
4. Oferty rabatowe. Prostym sposobem uniknięcia opłat za gaz Ethereum jest korzystanie z aplikacji, które oferują zwrot cen gazu lub transakcje grupowe. Opłaty refunduje np. Balancer, Yearn z kolei potrafi połączyć transakcje indywidualnych użytkowników.
5. Użycie GasToken.io. Jest to ciekawe rozwiązanie, pozwalające na „magazynowanie” gazu, gdy jest ona tani i wykorzystanie go, jeśli chcemy wykonać transakcję w godzinach szczytu.
6. Kalkulator opłat. Narzędzia takie analizują bieżący stan sieci i sugerują właściwą cenę gazu dla Twojej transakcji, pomagając uniknąć przepłacania lub opóźnień. Lubiane przez użytkowników jest np. rozszerzenie DeFi Saver.

Ręczne ustawienie opłat i wojny gazowe

Większość portfeli zaproponuje nam optymalne ustawienia, bazując na danych o ruchu w sieci. Przykładowo, Metamask automatycznie wyliczy ilość gazu, sprzyjającą jednocześnie szybkiej i możliwie taniej transakcji.

Niekiedy jednak potrzebujemy zmiany założonych parametrów. Jest to sensowne w sytuacji, kiedy wyjątkowo zależy nam na szybkim przeprowadzeniu transakcji, np. podczas wybijania NFT z limitowanej kolekcji. W tym wypadku możemy zrezygnować z proponowanej opcji Market, wprowadzając ustawienia gazu ręcznie. Koszt może być znacząco wyższy, ale zwiększamy prawdopodobieństwo wykonania naszej transakcji.

Taka rywalizacja z innymi użytkownikami sieci znana jest jako wojny gazowe. Walczymy wtedy o zabezpieczenie miejsca na naszą transakcję w najbliższym finalizowanym bloku. W tym celu niektórzy płacą kilka, a nawet kilkanaście razy więcej niż standardowa opłata transakcyjna. Może się to jednak opłacać. Przykładem jest sprzedaż dużej ilości właśnie odblokowanych tokenów z ICO przed innymi, po najwyższej cenie.

Nieudane transakcje a pobranie opłaty

Niekiedy transakcja ETH kończy się niepowodzeniem. Z reguły nie dzieje się tak z winy sieci, a samego użytkownika lub wywoływanego smartkontraktu.

Nawet jeśli transakcja się nie powiedzie, ponosisz koszty transakcyjne. Choć może to wyglądać na niesprawiedliwe, w rzeczywistości ma sens. Walidator wykonał swoją pracę, transakcja nie powiodła się nie z jego winy. Gdyby nie pobierano opłaty za niemożliwe do realizacji operacje, sieć zostałaby zalana milionami spamerskich transakcji.

Podczas boomu ICO w 2017 r. i eksplozji DeFi w 2020 r. użytkownicy płacili gigantyczne kwoty za przetworzenie ich transakcji. Niestety, wygląda na to, że sytuacja powtórzy się w najbliższej hossie. Za parę lat sytuację zmieni planowany dank-sharding i rollupy, ale na razie przygotuj się na swapy tokenów po 20-50 $ za sztukę.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Inwestowanie jest ryzykowne. Inwestuj odpowiedzialnie.

Powiązane wpisy:

Czym jest mainnet i testnet w sieci kryptowalut? Czym jest sharding w sieci blockchain? Czym jest Layer 2 (warstwa 2) w krypto? Porównanie popularnych sieci Jak działają transakcje w sieci Bitcoin? Kryptowaluty wysłane do złej sieci – jak je odzyskać? Czym jest Ethereum Virtual Machine (EVM)? Modularne sieci blockchain: Celestia (TIA) to prawdziwa rewolucja Bitcoin a Ethereum – podobieństwa i różnice Czym jest atak 51%? Czy grozi Bitcoinowi lub Ethereum? Co to jest ERC-404? Nowy standard tokenów półwymiennych na Ethereum