Coraz więcej ludzi wpisuje słowo DAO w wyszukiwarkę. Niektórzy sprawdzają co to jest, inni chcą na nim zarobić a jeszcze inni szukają tam pracy. Czym są zdecentralizowane organizacje autonomiczne?
Co to jest DAO?
Świat się zmienia. Niegdyś podstawą gospodarki były folwarki i pańszczyzna, potem we wczesnym kapitalizmie robotnik pracował 16 godzin dziennie. W socjalizmie praca była miejscem spotkań towarzyskich, dziś w korporacjach trwa wyścig szczurów. Czy to możliwe, że forma naszej pracy zmieni się ponownie? Być może tak, a nowym rozwiązaniem może być właśnie zdecentralizowana organizacja autonomiczna (DAO).
Czym jest DAO? Rodzajem organizacji, ale w przeciwieństwie do tradycyjnych firm, nie ma ona kierownika czy szefa, wydającego polecenia. Kontrolowana jest przez samych członków organizacji, których siła głosu zależy od ilości posiadanych tokenów. W sumie, można uznać że DAO to wirtualna spółdzielnia XXI wieku. Nowością jest głównie oparcie o blockchain, które umożliwia jej skuteczne działanie bez istnienia organów decyzyjnych.
DAO może spełniać różne funkcje: społeczność programistów może dzielić się wiedzą, grupa inwestorów finansować nowe protokoły, społeczność artystów tworzyć wspólne projekty – bez różnicy.
DAO powstają coraz liczniej, a dane wskazują, że o ile w 2022 r. ich rynek był warty 10 miliardów dolarów, to w 2027 może to już być 25 razy więcej! Przyspieszenie jak w rakiecie startującej na Księżyc.
Jak działa DAO?
Organizacja DAO oparta jest na blockchainie i w dużym stopniu polega na smartkontraktach. To one pozwalają na automatyczne podejmowanie decyzji, sporne kwestie rozstrzyga zaś zdanie posiadaczy większości tokenów. Przegłosowane decyzje wchodzą w życie natychmiast, gdy smartkontrakt uzyska informację o wyniku głosowania.
Członkowie DAO mogą np. głosować, jak wykorzystać fundusze zgromadzone przez organizację, które przedsięwzięcia finansować, z kim nawiązać współpracę, jak zmodyfikować istniejące procedury itd.
Podstawowe cechy DAO są następujące:
- decentralizacja, osiągana przez użycie smartkontraktów zamiast decyzji zarządu,
- wynikająca z tego płaska struktura i brak hierarchii (choć istnieją wyspecjalizowane zespoły),
- przejrzystość, gdyż open source daje możliwość sprawdzenia smartkontraktów czy wyników głosowań,
- otwarty dostęp, dający każdemu możliwość wejścia w skład DAO, o ile spełnia wymagania (np. posiadanie tokena),
- demokracja, oznaczająca że nikt może zablokować zmian po przejściu głosowania.
Różne rodzaje organizacji
Tak jak są różne rodzaje firm i organizacji, tak DAO różnią się między sobą. Możemy podzielić je na:
- Oparte na protokole. Powstały w celu zarządzania zdecentralizowanym projektem, takim jak giełda lub aplikacja pożyczkowa. Przykładem jest Yearn DAO, zarządzające platformą inwestycyjną Yearn Finance.
- Filantropijne. Tworzą się wokół ważnej sprawy publicznej. Członkowie łączą fundusze i w głosowaniu decydują, kogo i jak wesprą. Przykładem UkraineDAO, które zebrało ETH wartości kilku milionów dolarów.
- Przyznające granty. Nieco podobne do poprzedniego, jednak zazwyczaj skupione na projektach blockchain. Tu ciekawą platformą jest opisywany wcześniej Gitcoin, wspierający najlepsze pomysły na rozwój Web3.
- Kolekcjonerskie. Gromadzą fundusze od członków, aby inwestować w określone aktywa, a potem rozdzielać zyski. Jednym z bardziej znanych jest FlamingoDAO, które posiada portfel składający się z wielu cennych CryptoPunks i Bored Apes.
- Zawodowe. Koncentrują się na gromadzeniu specjalistów w danej dziedzinie. Przykładem jest skupiające programistów Developer DAO, wymagające od członków posiadania Genesis NFT.
Oczywiście ten podział nie jest ścisły. Mamy także DAO inwestycyjne, społecznościowe, projektowe itd. Czym jest konkretne DAO i jaki problem rozwiązuje, decydują jego członkowie.
Jeśli DAO nie zostały właściwie zaprojektowane a ich kod dokładnie sprawdzony, mogą być niebezpieczne dla swoich członków. Pierwsza taka organizacja w historii, znana po prostu jako The DAO, wskutek błędów w smartkontrakcie została zhakowana na 60 milionów dolarów. W efekcie skradziono 5% wszystkich istniejących tokenów ETH. Dziś odpowiadało by to 10 miliardom dolarów!
DAO w świecie krypto
Nawet, jeśli ograniczymy się tylko do DAO powiązanych z rynkiem kryptowalut, mamy ogromny wybór. Najbardziej znane z nich to:
| Nr | Projekt | Token | Opis |
| 1 | MakerDAO | MKR | Jeden z pierwszych projektów DeFi. Najbardziej znany z możliwości tworzenia stablecoina DAI, po wpłaceniu własnych krypto jako zabezpieczenia. |
| 2 | Uniswap | UNI | Zdecentralizowana giełda, generująca największe wolumeny ze wszystkich DEXów. Token UNI wszedł na rynek we wrześniu 2020 r. w drodze airdropa dla wczesnych użytkowników. |
| 3 | Compound | COMP | To od niego w maju 2020 r. zaczął się boom DeFi. Jako pierwszy na szeroką skalę zastosował Yield Farming, o którym pisaliśmy w tekście o dochodzie pasywnym z krypto. |
| 4 | Constitution DAO | PEOPLE | Organizacja powstała w celu zakupu egzemplarza Konstytucji Stanów Zjednoczonych. To się nie udało, ale było dowodem, że koncepcja DAO działa w praktyce. |
| 5 | Curve | CRV | Specjalizowana giełda do wymiany stablecoinów, 5 miliardów dolarów TVL. Zwrot ze stakowania w wysokości 3% nie powala, ale zawsze możemy skorzystać z oferty Convex Finance. |
| 6 | Aave | AAVE | Synonim pożyczek na blockchainie, protokół DeFi łączący strony transakcji. Pod koniec maja 2023 r. aktywne pożyczki przekraczają 2 miliardy dolarów. |
| 7 | BitDAO | BIT | Jedna z największych organizacji, uruchomiona w 2021 r. przez giełdę krypto Bybit. która wspiera ją kwotami sięgającymi nawet 1 miliarda dolarów rocznie. |
Istnieją dwa projekty o podobnej nazwie: Maker (MKR) i DAO Maker (DAO). Są to odrębne projekty DeFi: Maker emituje DAI, zaś DAO Maker najbardziej znany jest jako platforma przeprowadzająca IDO.
Zalety DAO
O sporej części z nich już powiedzieliśmy, na czele z decentralizacją, transparentnością i możliwością realnego wpływu na rozwój platformy. Pozostałe zalety:
- zmotywowana społeczność, trudna do skorumpowania,
- naturalna motywacja do działania w interesie DAO, gdyż jest on tożsamy z naszym własnym,
- unikalna możliwość tworzenia wspólnoty z ludźmi o różnym pochodzeniu, zawodzie czy statusie materialnym,
- medialna atrakcyjność, powodowana nowym podejściem do starych problemów,
- sporo istniejących rozwiązań, pozwalających na szybkie i elastyczne tworzenie DAO.
Wady DAO
Choć żal to przyznać, przy całym potencjale, zdecentralizowane organizacje mają także swoje wady. Należą do nich:
- wysoki próg wejścia, jeśli chodzi o kompetencje,
- różne oczekiwania użytkowników, którzy nie zawsze mogą się dogadać, co jest najważniejsze,
- ryzyko ugrzęźnięcia w procesie wypracowywaniu kompromisu, zamiast jego szybkiej realizacji,
- bezpieczeństwo, które może zostać naruszone przez luki w kodzie i hackerów,
- DAO nadal musi mieć formę prawną, by być stroną transakcji w realnym świecie.
Bardzo ważny jest możliwie równomierny rozkład tokenów pomiędzy członków organizacji. Gdy są one skoncentrowane w niewielkiej liczbie portfeli, mamy do czynienia z tylko pozorną decentralizacją i o wszystkim decyduje grupa wielorybów.
Praca dla zdecentralizowanych organizacji?
Czy nowy typ organizacji zastąpi stare firmy? Nie tak prędko i na pewno nie wszystkie. Programiści, graficy czy autorzy treści będą mieli zdecydowanie łatwiej, niż krawcy i piekarze. 😉 Jednak faktycznie, niebawem praca dla DAO może być dla niektórych atrakcyjną alternatywą dla etatu. Dlaczego?
- DAO nie prowadzą rekrutacji. Możesz po prostu zostać jego członkiem i zacząć pracę. Gdy zrobisz coś pożytecznego, zapewne zostaniesz poproszony o dołączenie do głównego zespołu. Liczy się praca, nie twoje pochodzenie czy dyplom.
- Możliwość pracy dla różnych projektów. Nie musisz ograniczać się do jednego DAO. Pracuj dla każdego, które Cię interesuje i na które znajdziesz czas. Jak reżyser albo aktor na planie.
- Sprawiedliwe wynagrodzenia. Dobrze pomyślane DAO sprzedaje swoje usługi lub produkty i przeznacza te dochody na wynagrodzenie swoich członków, w zależności od indywidualnego wkładu pracy.
- Wpływ na działanie organizacji. Tokeny zarządzania dają Ci możliwość wysuwania i głosowania nad propozycjami. Jeśli twoje pomysły są sensowne, zapewne znajdą zwolenników.
- Praca zdalna. DAO są zdalne z samej swojej natury. Każdy, kto ma połączenie z Internetem, może uzyskać do nich dostęp i dla nich pracować. Jeśli interesuje Cię praca dla organizacji z Nowego Yorku – no problem.
Przyszłość DAO
Pomimo rosnącej popularności DAO mają przed sobą długą drogę, zanim osiągną pełną akceptację.
Nie wszystkie DAO się sprawdzają. Mówiąc szczerze, chyba nawet nie większość. Mają one wewnętrznie sprzeczne założenia: z jednej strony demokracja wymaga wysłuchania głosu wszystkich, z drugiej demokratyczne procedury przeszkadzają w sprawnym zarządzaniu projektem. Aby DAO działało jak trzeba, jego członkowie muszą dobrze zbalansować, jaki procent władzy zachowają dla siebie, a jaki oddadzą zespołom wykonawczym. Każde głosowanie pokazuje, że nie jest to łatwe zadanie.
Mimo to korzyści z uczestnictwa w DAO są znaczące. Robimy to, co lubimy, w dodatku w towarzystwie ludzi, którzy mają ten sam cel. Projekt rozwija się na naszych oczach i z naszym udziałem, a tokeny, które kupiliśmy, gdy wszystko się zaczynało, po paru latach mogą być warte majątek. To trochę tak, jakbyśmy zainwestowali w dobrą firmę – jeśli odniesie sukces, nasz kapitał wzrośnie wielokrotnie.
Biznes zaczyna zdawać sobie sprawę z potencjału DAO i powoli przestają być one skupiskami “nerdów od blockchaina”. Rewolucja się zaczyna. Zdecydowanie warto zainteresować się DAO, dopóki mało kto jeszcze wie, co to właściwie znaczy.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Jak kupić DAO?
W tym znaczeniu DAO oznacza token projektu DAO Maker, słynnego ze swojej platformy launchpad. Kupimy go na PancakeSwap, Kucoin, OKX czy Gate.io
Jakie DAO kupimy na Binance?
Jest ich sporo: Compound (COMP), Uniswap (UNI), Aave (AAVE), Curve DAO, Maker (MKR) i wiele innych.
Jak założyć DAO?
Temat rzeka. Trzeba zdefiniować jego cel i strukturę zarządzania, następnie wybrać blockchain i wdrożyć smartkontrakty. Pomoże użycie gotowych rozwiązań, opracowanych m.in. przez Aragon, Colony czy Syndicate.
Czym różni się centralizacja od decentralizacji?
Projekt scentralizowany zarządzany jest przez zarząd lub szefa, zdecentralizowany – przez udziałowców (właścicieli tokenów).
Czy blockchain jest zdecentralizowany?
Jest wiele różnych blockchainów. Zdecentralizowany jest na przykład Bitcoin, scentralizowany – łańcuch Binance.
Czy kryptowaluty są zdecentralizowane?
Cóż, zależy które. Ikony decentralizacji: BTC, Monero, Litecoin. Projekty scentralizowane: BNB, CRO, KCS. Ethereum podlega powolnej centralizacji po przejściu na Proof of Stake i w miarę rozwoju Lido Finance.
Powiązane wpisy:
Flux (FLUX): badamy zdecentralizowaną chmurę blockchain 
Przewodnik po Lido DAO (LDO). Dlaczego ten protokół jest popularny? 
Na czym polega kopanie kryptowalut? Jak zacząć kopać? 
DEX, czyli zdecentralizowane giełdy kryptowalut 
dApps: czym są zdecentralizowane aplikacje? 
Czym są kopalnie kryptowalut i pule wydobywcze? 
Na czym polega decentralizacja kryptowalut? 
Indeks Crypto Fear & Greed – co to jest? 
Liquid Swap na Binance – czym jest i jak działa tam farming? 
Binance Mining Pool – czym jest i jak kopać?
