Prawdziwy rozwój kryptowalut nastąpił, gdy użytkownicy zdali sobie sprawę, czym są i jaki potencjał mają tokeny oparte o blockchain. Może je stworzyć każdy i mogą reprezentować wszystko – są więc zarówno genialnym wynalazkiem, jak i potencjalne niebezpiecznym narzędziem w rękach oszustów.
Czym jest token i czemu służy?
Słowo “token” pojawiło się długo przed narodzinami blockchain i komputerów. Jego polskim odpowiednikiem może być “żeton” – fizyczna reprezentacja powiązanych z nim aktywów. Można go określić jako umowny przedmiot, reprezentujący niematerialną wartość, często używany do zawierania transakcji.
W świecie blockchain, token to cyfrowa reprezentacja rzeczywistych lub cyfrowych aktywów, posiadanych przez użytkownika. Token opiera się o jeden lub kilka łańcuchów bloków, jak Ethereum czy BNB Chain.
Tokeny można tworzyć, przenosić i zarządzać nimi za pomocą smartkontraktów. Mogą służyć one różnym celom w ekosystemie blockchain: transferowi wartości, działaniu zdecentralizowanych aplikacji (dApps) lub udowodnieniu oryginalności jakiegoś unikalnego zasobu.
Z technicznego punktu widzenia token kryptowalutowy to kod, połączony z adresem portfela użytkownika i dający mu pewne prawa, np. możliwość głosowania czy otrzymania airdropa. Prawa te są zbywalne przez sprzedaż tokena na giełdzie kryptowalut lub zdecentralizowanym DEXie. Istotną cechą tokenów jest przejrzystość: każdy może przeglądać adresy ich posiadaczy czy weryfikować dotychczasowe transakcje.
Kryptowaluta, moneta, token – podobieństwa i różnice
Pojęcie kryptowalut jest przedmiotem pewnego sporu. Niektórzy uważają, że są nimi wyłącznie monety oparte o własny blockchain, źródła branżowe zaliczają jednak do tego zbioru również tokeny. Przyjmijmy tę drugą, szerszą interpretację, gdyż w przeciwnym wypadku do kryptowalut nie zaliczalibyśmy np. stablecoinów.
Mianem kryptowaluty określamy więc cyfrowy nośnik wartości, oparty o blockchain. Wykorzystuje on kryptografię do zabezpieczania transakcji, a także do ewentualnego tworzenia nowych jednostek tej waluty. Tak rozumiane kryptowaluty można podzielić na dwie główne grupy:
- Monety, oparte na własnym łańcuchu bloków. Są fundamentalnym elementem sieci, zdefiniowanym w sterującym nią oprogramowaniu. Obsługują one podstawowe funkcje i bez nich dana sieć jest niekompletna. Przykładem mogą być: Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH) czy Litecoin (LTC).
- Tokeny, wdrożone na wcześniej istniejącej sieci. Są one tworzone i dystrybuowane później, z uwzględnieniem istniejących już standardów. Mogą być wdrożone na blockchainach, które umożliwiają obsługę smartkontraktów. Blockchain może istnieć bez tych tokenów, one bez niego – nie. Przykład: LDO (na Ethereum), BUSD (na BNB Chain), STEPN (na Solanie).
Na ogół token ma więcej zastosowań, moneta jest za to “twardym” aktywem, mocniej zakotwiczonym w istniejącej sieci.
Istnieje wiele tokenów, równolegle funkcjonujących w kilku sieciach. Najczęściej są to stablecoiny, jak USDT, USDC czy TUSD.
Podział tokenów i ich rodzaje
Istnieją różne kryteria, według których możemy podzielić tokeny. Najczęściej stosowane to:
- Zamienność. Tokeny można sklasyfikować jako zamienne lub niewymienne. Te pierwsze, np. tokeny ERC-20, są identyczne. NFT (Non-fungible tokens) jak ERC-721 lub ERC-1155, są unikalne i każdy z nich reprezentuje odrębne, niepowtarzalne aktywa.
- Standard tokena. Różni się on w zależności od łańcucha, na którym został utworzony. Przykłady obejmują ERC-20 (Ethereum), BEP-20 (Binance Smart Chain), TRC-20 (Tron) czy SPL (Solana). Każdy standard tokenów ma swój własny zestaw zasad i funkcjonalności.
- Zastosowanie. Tokeny mogą pełnić różne funkcje – pozwalać na dostęp do określonych usług, reprezentować własność, dawać możliwość zarządzania projektem, być wirtualną walutą. Funkcje te omówimy szerzej w następnym rozdziale.
- Interoperacyjność. Tokeny można klasyfikować w zależności od ich kompatybilności z innymi sieciami. Przykładowo, stablecoiny dają dostęp do wielu sieci, w przeciwieństwie do tokenów jedno platformowych (Constitution DAO).
- Tokenomika. Tokeny można podzielić także według mechanizmów ekonomicznych. Mogą być one inflacyjne lub deflacyjne, mieć zdefiniowaną podaż, różnić się sposobem dystrybucji, możliwością stakowania itd.
Tokeny mogą oczywiście należeć do wielu kategorii jednocześnie, łącząc powyższe kryteria.
Dla maksymalistów BTC najważniejszy jest inny podział: na Bitcoina, będącego jedyną prawdziwą kryptowalutą oraz resztę altcoinów, których nie darzą przesadnym szacunkiem.
Najczęstsze zastosowania
Jest wiele kategorii tokenów. Do najpopularniejszych należą:
- Tokeny użytkowe: zapewniają dostęp do określonych usług lub produktów w ramach sieci blockchain, pozwalają też na uzyskanie rozmaitych korzyści. Przykład: LINK.
- Tokeny security: reprezentują własność aktywów protokołu i podlegają przepisom dotyczącym papierów wartościowych. Kategoria sporna, według SEC np. LCX.
- Tokeny zarządzania: ich posiadacze mogą głosować nad aktualizacjami protokołów lub zmianami zasad sieci poprzez udział w DAO. Przykład: COMP.
- Tokeny płatnicze: zaprojektowane w celu ułatwienia dokonywania częstych i wygodnych transakcji w ramach danego ekosystemu. Przykład: AMP.
- Stablecoiny: tokeny powiązane ze stabilnym aktywem rezerwowym, takim jak waluty fiat lub towary, niezbędne na DeFi. Przykład: USDC.
- Tokeny NFT: reprezentują unikalne aktywa cyfrowe, takie jak dzieła sztuki czy przedmioty w grze, których cechy i własność zapisana są na blockchainie. Przykład: BAYC.
- Tokeny tożsamości: służą do weryfikacji użytkowników w zdecentralizowanych sieciach. Podobne do NFT, jednak służące innym celom. Przykład: POAP.
Przykładowe tokeny i kryptowaluty
Kryptowalut notowanych przez poważne agregatory rynku krypto jak Coingecko czy Coinmarketcap jest około 10 tysięcy. Jeśli z tej klasyfikacji usuniemy monety oparte na własnym mainnecie, dominujące w czołówce, lista najbardziej popularnych tokenów wygląda następująco:
| Nazwa | Ticker | Opis |
| Tether | USDT | Król stablecoinów świata krypto, obecny na wielu łańcuchach |
| USD Coin | USDC | Jego największy rywal, wspierany przez wielkie firmy |
| Lido Staked Ether | stETH | Token, powiązany z ETH stakowanym przez Lido Finance |
| Wrapped Bitcoin | wBTC | Reprezentacja Bitcoina, wprowadzona na DeFi blockchaina Ethereum |
| Shiba Inu | SHIB | Bardzo popularny memecoin, największy rywal Dogecoina |
| Dai | DAI | Zdecentralizowany stablecoin, zabezpieczony kryptowalutami |
| Binance USD | BUSD | Stablecoin giełdy Binance, giganta wśród platform CeFi |
Jeśli z listy nie usuniemy monet opartych na własnym mainnecie, czołówka rynku krypto wygląda nieco inaczej (tokeny zaznaczono na zielono):
Natywne monety niektórych sieci mogą być również reprezentowane poprzez powiązane z nimi tokeny na innych blockchainach (np. BTC na sieci Bitcoin i wBTC na Ethereum).
Przechowywanie i handel
Zarówno portfele do przechowywania tokenów jak i możliwość handlu nimi są ściśle uzależnione od tego, w jakim standardzie zostały one wydane. Powszechnie rozpoznawanym standardem jest ERC-20, obsługiwany przez zdecydowaną większość portfeli i giełd. Podobnie jest z tokenami NFT, zapisanymi jako ERC-721 lub ERC-1155.
Bardzo popularne są także tokeny ekosystemu Binance (BEP-20 i BEP-721). Często spotykamy tokeny w standardzie takich platform, jak Solana, Polkadot, Cosmos czy Cardano.
O ile handel i przechowywanie tokenów z Top 100 krypto nie powinno nastręczać trudności, wiele innych projektów opartych o mniej popularne sieci Layer 1, może mieć ograniczoną liczbę obsługujących je giełd i portfeli.
Zanim wyślesz komuś krypto, upewnij się, że portfel nadawcy i odbiorcy oparte są o tę samą sieć! Odzyskanie powiedzmy USDC, wysłanego z sieci Algorand na Arbitrum może okazać się zadaniem ponad siły.
Użyteczność kontra ryzyko
Tokeny na dobre zadomowiły się na rynku krypto, mocno wspierając jego adopcję. Dają szansę rozwoju nowym projektom, oferując szeroki zakres funkcjonalności. Nie zmienia to faktu, że ich powszechne użycie wiąże się z pewnym ryzykiem.
Platformy smartkontraktów, na czele z Ethereum sprawiły, że użytkownicy mogą łatwo opracowywać i wydawać własne tokeny. Otwiera to możliwości finansowania (kampanie IDO), rozwoju aplikacji zdecentralizowanych (dApps), zachęcania użytkowników, zapewniania dostępu do unikalnych funkcji etc.
Z drugiej strony, z tokenami związane jest pewne ryzyko. Łatwość i anonimowość ich kreacji przyciąga oszustów, wykorzystujących naiwność inwestorów. Jednym z przykładowych oszustw może być rugpull, gdy twórcy tokenów szeroko reklamują projekt, a następnie drenują płynność i porzucają projekt.
Problemem może być także stopień komplikacji obsługi tokenów oraz możliwe wysokie koszty transakcji, zwłaszcza przy użyciu sieci Ethereum.
Tokeny mają potencjał, by zrewolucjonizować różne branże poprzez wprowadzenie nowatorskich modeli biznesowych. Ważne jest jednak, aby użytkownicy i inwestorzy zachowali wymaganą ostrożność, pozyskując wcześniej maksimum informacji.
Nowy trend – tokenizacja
Spektakularnym pokazem zastosowania nowych rozwiązań jest tokenizacja aktywów. Oznacza ona zapisanie praw własności do nieruchomości, akcji czy towarów w postaci tokena. Od tej pory handel danym aktywem może odbywać się poprzez obrót tokenem, bez przenoszenia własności w sposób tradycyjny.
Tokenizacja umożliwia ułamkową własność, poprawia płynność obrotu oraz zwiększa jego przejrzystość. Poprzez digitalizację aktywów, tokenizacja uwalnia ich potencjał. Nie ruszając się z fotela możemy np. nabyć udział w kompleksie wypoczynkowym na Bahamach.
Tokenizacja ma także swoje wady. Jako stosunkowo nowa metoda, nie jest wystarczająco uregulowana prawnie. Generuje także ryzyko technologiczne – jeśli haker uzyska dostęp do naszego portfela, może upłynnić posiadane aktywa bez naszej wiedzy.
Mimo tych problemów nowy rynek rozwija się szybko, o czym świadczą udane tokenizacje przeprowadzone przez Paxos (złoto), Harbor (papiery wartościowe), Nike (buty) czy alkohole (Ernest & Young).
Odpowiedź na pytanie, czym jest token zależy więc od tego, do czego zamierzamy go użyć. Może on być aktywem całkowicie związanym z rynkiem krypto, jak większość tokenów ERC-20. Może też zdecydowanie poza niego wykraczać, jak stokenizowany budynek na Manhattanie. Jedno się nie zmienia – w opinii wielu ekspertów tokeny są przyszłością rynku finansowego.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czym jest token i do czego służy?
W świecie krypto token oznacza zasób cyfrowy, zbudowany na istniejącym wcześnie blockchainie. Może on pełnić najrozmaitsze role, często występując w charakterze wirtualnej waluty.
Jak odróżnić token od monety?
Jeśli dany zasób opiera się na własnym łańcuchu bloków, jest to moneta (np. ETH). Jeśli opiera się na innym, istniejącym wcześniej łańcuchu, posiadającym własną monetę – jest to token (np. USDC, COMP)
Czy token to waluta wirtualna?
Token może być walutą wirtualną, jednak nie każda waluta wirtualna jest tokenem (np. BTC). Token może pełnić też inne role, na przykład uprawniać do głosowania lub poświadczać tożsamość.
Jakie są rodzaje kryptowaluty? Ile ich jest?
Kryptowaluty dzielą się na dwie podstawowe kategorie: monety i tokeny. Istotnych kryptowalut, notowanych przez duże agregatory, jest około 10 tysięcy.
Czy Bitcoin jest tokenem?
Nie. BTC jest natywną monetą sieci Bitcoin. Tokenem jest wBTC, reprezentacja jego wartości w sieci Ethereum.
Czym jest token NFT?
NFT to unikalny rodzaj tokena, oparty o blockchain i niemożliwy do skopiowania. Może reprezentować dowolny przedmiot cyfrowy lub rzeczywisty, jak obrazek czy film, ale również prawa do nieruchomości czy sztabki złota.
Powiązane wpisy:
Weryfikacja dwuetapowa 2FA w świecie kryptowalut 
Sektor DePIN w świecie kryptowalut 
Czym jest MimbleWimble (MW) w świecie krypto? 
Czym jest Exit Scam w świecie krypto? 7 sposobów na uniknięcie 
Co to jest KYC oraz AML/CFT w świecie krypto? 
Co to jest slippage tolerance w świecie krypto? 
10 największych giełd na świecie – Sprawdź 
Banki inwestycyjne w Polsce i na świecie 
Czym są i jak działają tokeny NFT? 
Czym są tokeny NFT z serii CryptoPunks?
